नाग

See also: नग and नंगा

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit नाग (nāgá).

Pronunciation

IPA^(key): /nɑːɡ/

Noun

नाग • (nāg) m (Urdu spelling ناگ‎)

male serpent
Synonyms: साँप (sā̃p), सर्प (sarp)
(specifically) the Indian cobra, Naja naja
(Hinduism, Buddhism, Jainism) naga

Declension

Declension of नाग
	Singular	Plural
Direct	नाग (nāg)	नाग (nāg)
Oblique	नाग (nāg)	नागों (nāgõ)
Vocative	नाग (nāg)	नागो (nāgo)

Related terms

नागिन (nāgin)
नागिनी (nāginī)

References

McGregor, Ronald Stuart (1993), “नाग”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

ᬦᬵᬕ (Balinese script)
নাগ (Bengali script)
নাগ (Bengali script)
𑰡𑰯𑰐 (Bhaiksuki script)
𑀦𑀸𑀕 (Brahmi script)
𑌨𑌾𑌗 (Grantha script)
નાગ (Gujarati script)
ꦤꦴꦒ (Javanese script)
ನಾಗ (Kannada script)
နာဂ (Burmese script)
ନାଗ (Oriya script)
ꢥꢵꢔ (Saurashtra script)
𑆤𑆳𑆓 (Sharada script)
𑖡𑖯𑖐 (Siddham script)
నాగ (Telugu script)
ནཱག (Tibetan script)
𑒢𑒰𑒑 (Tirhuta script)

Etymology 1

From Proto-Indo-Aryan *nāgás, from Proto-Indo-Iranian *nāgás, from Proto-Indo-European *sneg- (“to crawl; a creeping thing”). The sense “elephant” is from Proto-Indo-European *negʷ- (“naked”), i.e. “the hairless one”, with the same Indo-Iranian word. Cognate with Old English snaca (Modern English snake) and Old Irish: snaighim

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /n̪ɑː.ɡɐ́/
(Classical) IPA^(key): /ˈn̪ɑː.ɡɐ/

Noun

नाग • (nāgá) m

a snake, especially Coluber naga
a naga or serpent-demon
name of the numbers 7 and 8
a cruel man
one of the 5 airs of the human body (which is expelled by eructation)
(in singular, also collectively) an elephant
(at the end of a compound) = the best or most excellent of any kind
shark
cloud
name of several plants (Mesua roxburghii, Rottlera tinctoria etc.)
name of a serpent-demon
name of a साध्य (sādhya)
name of a teacher
name of a dynasty of 9 or 10 princes
name of several authors (also -śarman and -bhaṭṭa)
name of several other men
name of a mountain
name of a district
= दन्त (dánta)

Declension

Masculine a-stem declension of नाग (nāgá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नागः nāgáḥ	नागौ nāgaú	नागाः / नागासः¹ nāgā́ḥ / nāgā́saḥ¹
Vocative	नाग nā́ga	नागौ nā́gau	नागाः / नागासः¹ nā́gāḥ / nā́gāsaḥ¹
Accusative	नागम् nāgám	नागौ nāgaú	नागान् nāgā́n
Instrumental	नागेन nāgéna	नागाभ्याम् nāgā́bhyām	नागैः / नागेभिः¹ nāgaíḥ / nāgébhiḥ¹
Dative	नागाय nāgā́ya	नागाभ्याम् nāgā́bhyām	नागेभ्यः nāgébhyaḥ
Ablative	नागात् nāgā́t	नागाभ्याम् nāgā́bhyām	नागेभ्यः nāgébhyaḥ
Genitive	नागस्य nāgásya	नागयोः nāgáyoḥ	नागानाम् nāgā́nām
Locative	नागे nāgé	नागयोः nāgáyoḥ	नागेषु nāgéṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

Burmese: နဂါး (na.ga:), နာဂ (naga.)
Chinese:
- Mandarin: 那伽 (nàjiā)
English: nāga
Hindi: नाग (nāg)
Oriya: ନାଗ (nagô)
Khmer: នាគ (niək)
Lao: ນາກ (nāk)
Lü: ᦓᦱᧅ (naak)
Malay: naga
- Indonesian: naga
Mon: နာ်
Sinhalese: නයා (nayā)
Tamil: நாக (nāka)
Telugu: నాగము (nāgamu)
Thai: นาค (nâak)

Adjective

नाग • (nāgá)

formed of snakes, relating to serpents or serpents-demons, snaky, serpentine, serpent-like
belonging to an elephant, elephantine (as urine)

Declension

Masculine a-stem declension of नाग
Nom. sg.	नागः (nāgaḥ)
Gen. sg.	नागस्य (nāgasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नागः (nāgaḥ)	नागौ (nāgau)	नागाः (nāgāḥ)
Vocative	नाग (nāga)	नागौ (nāgau)	नागाः (nāgāḥ)
Accusative	नागम् (nāgam)	नागौ (nāgau)	नागान् (nāgān)
Instrumental	नागेन (nāgena)	नागाभ्याम् (nāgābhyām)	नागैः (nāgaiḥ)
Dative	नागाय (nāgāya)	नागाभ्याम् (nāgābhyām)	नागेभ्यः (nāgebhyaḥ)
Ablative	नागात् (nāgāt)	नागाभ्याम् (nāgābhyām)	नागेभ्यः (nāgebhyaḥ)
Genitive	नागस्य (nāgasya)	नागयोः (nāgayoḥ)	नागानाम् (nāgānām)
Locative	नागे (nāge)	नागयोः (nāgayoḥ)	नागेषु (nāgeṣu)

Feminine ā-stem declension of नाग
Nom. sg.	नागा (nāgā)
Gen. sg.	नागायाः (nāgāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नागा (nāgā)	नागे (nāge)	नागाः (nāgāḥ)
Vocative	नागे (nāge)	नागे (nāge)	नागाः (nāgāḥ)
Accusative	नागाम् (nāgām)	नागे (nāge)	नागाः (nāgāḥ)
Instrumental	नागया (nāgayā)	नागाभ्याम् (nāgābhyām)	नागाभिः (nāgābhiḥ)
Dative	नागायै (nāgāyai)	नागाभ्याम् (nāgābhyām)	नागाभ्यः (nāgābhyaḥ)
Ablative	नागायाः (nāgāyāḥ)	नागाभ्याम् (nāgābhyām)	नागाभ्यः (nāgābhyaḥ)
Genitive	नागायाः (nāgāyāḥ)	नागयोः (nāgayoḥ)	नागानाम् (nāgānām)
Locative	नागायाम् (nāgāyām)	नागयोः (nāgayoḥ)	नागासु (nāgāsu)

Feminine ī-stem declension of नाग
Nom. sg.	नागी (nāgī)
Gen. sg.	नाग्याः (nāgyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नागी (nāgī)	नाग्यौ (nāgyau)	नाग्यः (nāgyaḥ)
Vocative	नागि (nāgi)	नाग्यौ (nāgyau)	नाग्यः (nāgyaḥ)
Accusative	नागीम् (nāgīm)	नाग्यौ (nāgyau)	नागीः (nāgīḥ)
Instrumental	नाग्या (nāgyā)	नागीभ्याम् (nāgībhyām)	नागीभिः (nāgībhiḥ)
Dative	नाग्यै (nāgyai)	नागीभ्याम् (nāgībhyām)	नागीभ्यः (nāgībhyaḥ)
Ablative	नाग्याः (nāgyāḥ)	नागीभ्याम् (nāgībhyām)	नागीभ्यः (nāgībhyaḥ)
Genitive	नाग्याः (nāgyāḥ)	नाग्योः (nāgyoḥ)	नागीनाम् (nāgīnām)
Locative	नाग्याम् (nāgyām)	नाग्योः (nāgyoḥ)	नागीषु (nāgīṣu)

Neuter a-stem declension of नाग
Nom. sg.	नागम् (nāgam)
Gen. sg.	नागस्य (nāgasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नागम् (nāgam)	नागे (nāge)	नागानि (nāgāni)
Vocative	नाग (nāga)	नागे (nāge)	नागानि (nāgāni)
Accusative	नागम् (nāgam)	नागे (nāge)	नागानि (nāgāni)
Instrumental	नागेन (nāgena)	नागाभ्याम् (nāgābhyām)	नागैः (nāgaiḥ)
Dative	नागाय (nāgāya)	नागाभ्याम् (nāgābhyām)	नागेभ्यः (nāgebhyaḥ)
Ablative	नागात् (nāgāt)	नागाभ्याम् (nāgābhyām)	नागेभ्यः (nāgebhyaḥ)
Genitive	नागस्य (nāgasya)	नागयोः (nāgayoḥ)	नागानाम् (nāgānām)
Locative	नागे (nāge)	नागयोः (nāgayoḥ)	नागेषु (nāgeṣu)

Etymology 2

Probably borrowed from Semitic, ultimately from Sumerian 𒀭𒈾 (anna). Compare Classical Syriac ܐܢܟܐ‎ (ʾānḵāʾ, “tin”), Biblical Hebrew אֲנָךְ‎ (ʾănāḵ) , Arabic آنك‎ (ānuk, “lead; tin”).

Noun

नाग • (nāgá) n

tin, lead
a kind of talc
a kind of coitus
name of the 3rd invariable करण (karaṇa)
name of the effects of that period on anything happening during it
name of a district of भारतवर्ष (bhāratavarṣa)

Declension

Neuter a-stem declension of नाग (nāgá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नागम् nāgám	नागे nāgé	नागानि / नागा¹ nāgā́ni / nāgā́¹
Vocative	नाग nā́ga	नागे nā́ge	नागानि / नागा¹ nā́gāni / nā́gā¹
Accusative	नागम् nāgám	नागे nāgé	नागानि / नागा¹ nāgā́ni / nāgā́¹
Instrumental	नागेन nāgéna	नागाभ्याम् nāgā́bhyām	नागैः / नागेभिः¹ nāgaíḥ / nāgébhiḥ¹
Dative	नागाय nāgā́ya	नागाभ्याम् nāgā́bhyām	नागेभ्यः nāgébhyaḥ
Ablative	नागात् nāgā́t	नागाभ्याम् nāgā́bhyām	नागेभ्यः nāgébhyaḥ
Genitive	नागस्य nāgásya	नागयोः nāgáyoḥ	नागानाम् nāgā́nām
Locative	नागे nāgé	नागयोः nāgáyoḥ	नागेषु nāgéṣu
Notes	¹Vedic

References

Monier Williams (1899), “नाग”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 0532.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.