լուանամ
Old Armenian
Etymology
From Proto-Indo-European *plew- + -ան- (-an-).[1] Alternatively, from Proto-Indo-European *lewh₃-, whence լոգանամ (loganam).[2]
Verb
լուանամ • (luanam)
- (transitive) to wash, to cleanse, to bathe; to rinse
- լուանալ զերես ― luanal zeres ― to wash the face of; to wash one's face
- լուանամ զձեռս ― luanam zjeṙs ― I wash my hands of it, I'll have nothing to do with it
- ջուրբ լուանալ ― ǰurb luanal ― to inundate, to wash away, to destroy by floods
- աղիւս լուանալ ― ałiws luanal ― to wash a blackamoor white, to lose one's labour
- (transitive, figuratively) to reproach, to scold
- լուանալ զոք թշնամանօք ― luanal zokʿ tʿšnamanōkʿ ― to scold, to upbraid, to reprimand, to blow up
- (intransitive, in the mediopassive) to wash, to wash oneself; to bathe, to bathe oneself
- (intransitive, in the mediopassive, figuratively) to clean oneself from, to wash out a stain of dishonour
Usage notes
The word has the following combining forms լուա- (lua-), լուաց- (luacʿ-), լուայ- (luay-).
Conjugation
active
| infinitive | լուանալ (luanal) | participle | լուացեալ (luacʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | լուաց- (luacʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լուանամ (luanam) | լուանաս (luanas) | լուանայ (luanay) | լուանամք (luanamkʿ) | լուանայք (luanaykʿ) | լուանան (luanan) | |
| imperfect | լուանայի (luanayi) | լուանայիր (luanayir) | լուանայր (luanayr) | լուանայաք (luanayakʿ) | լուանայիք (luanayikʿ) | լուանային (luanayin) | |
| aorist | լուացի (luacʿi) | լուացեր (luacʿer) | լուաց (luacʿ) | լուացաք (luacʿakʿ) | լուացէք, լուացիք (luacʿēkʿ, luacʿikʿ) | լուացին (luacʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լուանայցեմ (luanaycʿem) | լուանայցես (luanaycʿes) | լուանայցէ (luanaycʿē) | լուանայցեմք (luanaycʿemkʿ) | լուանայցէք (luanaycʿēkʿ) | լուանայցեն (luanaycʿen) | |
| aorist | լուացից (luacʿicʿ) | լուասցես (luascʿes) | լուասցէ (luascʿē) | լուասցուք (luascʿukʿ) | լուասջիք (luasǰikʿ) | լուասցեն (luascʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | լուա՛ (luá) | — | — | լուացէ՛ք (luacʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | լուասջի՛ր (luasǰír) | — | — | լուասջի՛ք (luasǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ լուանար (mí luanar) | — | — | մի՛ լուանայք (mí luanaykʿ) | — | |
mediopassive
| infinitive | լուանալ (luanal) | participle | լուացեալ (luacʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | լուաց- (luacʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լուանամ (luanam) | լուանաս (luanas) | լուանայ (luanay) | լուանամք (luanamkʿ) | լուանայք (luanaykʿ) | լուանան (luanan) | |
| imperfect | լուանայի (luanayi) | լուանայիր (luanayir) | լուանայր (luanayr) | լուանայաք (luanayakʿ) | լուանայիք (luanayikʿ) | լուանային (luanayin) | |
| aorist | լուացայ (luacʿay) | լուացար (luacʿar) | լուացաւ (luacʿaw) | լուացաք (luacʿakʿ) | լուացայք (luacʿaykʿ) | լուացան (luacʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լուանայցիմ (luanaycʿim) | լուանայցիս (luanaycʿis) | լուանայցի (luanaycʿi) | լուանայցիմք (luanaycʿimkʿ) | լուանայցիք (luanaycʿikʿ) | լուանայցին (luanaycʿin) | |
| aorist | լուացայց (luacʿaycʿ) | լուասցիս (luascʿis) | լուասցի (luascʿi) | լուասցուք (luascʿukʿ) | լուասջիք (luasǰikʿ) | լուասցին (luascʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | լուացի՛ր (luacʿír) | — | — | լուացարո՛ւք (luacʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | լուասջի՛ր (luasǰír) | — | — | լուասջի՛ք (luasǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ լուանար (mí luanar) | — | — | մի՛ լուանայք (mí luanaykʿ) | — | |
Derived terms
- անլուայ (anluay)
- անլուայութիւն (anluayutʿiwn)
- անլուանալի (anluanali)
- անլուանամ (anluanam)
- անլուաց (anluacʿ)
- անլուացական (anluacʿakan)
- անլուացութիւնa (anluacʿutʿiwna)
- անոտնալուաց (anotnaluacʿ)
- դժոխալուաց (džoxaluacʿ)
- դժուարալուանալի (džuaraluanali)
- դժուարալուաց (džuaraluacʿ)
- լուալի (luali)
- լուանալի (luanali)
- լուարան (luaran)
- լուացած (luacʿac)
- լուացան (luacʿan)
- լուացանք (luacʿankʿ)
- լուացաջուր (luacʿaǰur)
- լուացարան (luacʿaran)
- լուացարար (luacʿarar)
- լուացիկ (luacʿik)
- լուացիչ (luacʿičʿ)
- լուացողական (luacʿołakan)
- լուացու (luacʿu)
- լուացութիւն (luacʿutʿiwn)
- լուացուկք (luacʿukkʿ)
- լուացումն (luacʿumn)
- լուացունք (luacʿunkʿ)
- լուացք (luacʿkʿ)
- խաչալուայ (xačʿaluay)
- ոտնալուայ (otnaluay)
- ոտնալուաց (otnaluacʿ)
- ոտնլուայ (otnluay)
Descendants
- Armenian: լվանալ (lvanal)
Further reading
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “լուանամ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “լուանամ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
References
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “լուանամ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010), “luanam”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 316
This article is issued from
Wiktionary.
The text is licensed under Creative
Commons - Attribution - Sharealike.
Additional terms may apply for the media files.