Édouard Lalo

Lalo, een telg uit een officiersgezin dat in de 16e eeuw van Spanje naar Frankrijk geëmigreerd was, had al vroeg interesse voor muziek. Vanaf 1833 studeerde hij muziektheorie en viool bij professor Müller, cello bij Peter Baumann aan het Conservatoire National de Région de Lille in Rijsel. In 1839 verhuisde hij naar Parijs en studeerde viool bij Pierre de Sales Baillot en later bij François-Antoine Habeneck. Verder studeerde hij privé compositie bij de pianist en muziekleraar Julius Schulhoff, maar hij beschouwde zichzelf later als compositorische autodidact. Door Schulhoff kwam hij ook in contact met Joseph-Eugène Crèvecoeur (1819-1891),[1] bij wie hij eveneens enige tijd compositie studeerde, alhoewel Crèvecoeur slechts vier jaar ouder was. Zijn levensonderhoud verdiende Lalo als violist – in 1849-1850 speelde hij mee in een orkest – en muziekleraar.

Zijn eerste bekende composities zijn liederen met pianobegeleiding uit 1848, waarvan hij twee partituren heeft voorgelegd aan Hector Berlioz. Hij raakte bevriend met de violist Jules Armingaud en diens vertrouweling, de componist en vioolvirtuoos Pablo de Sarasate. In 1855 richtte hij met zijn nieuwe vriend een strijkkwartet, het "Quatuor Armingaud", op, waarin hij aanvankelijk altviool en later tweede viool speelde. Hij leefde toen nog met zijn eerste vrouw in Puteaux in een financieel slechte situatie. Omdat toen in Frankrijk instrumentale muziek – met uitzondering van enige werken van Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart en Ludwig van Beethoven – niet populair was, had hij met zijn kamermuzikale werken geen groot succes. Hij ontving meermalen de steun van Charles Gounod, die zijn muziek heeft gewaardeerd. In 1859 richtte hij een eigen strijkkwartet op. In 1865 huwde hij met zijn tweede vrouw, de altzangeres Julie Bernier de Maligny. Ze vertrokken naar Parijs, wat betere sociale kringen voor hem opende.

Zowel in de muziekkamer thuis als in andere privésalons in de Franse hoofdstad gaf hij concerten op vrijdagavond. Aan het begin van de jaren 1870 stelden zich ook eerste successen in. Na de verloren Frans-Duitse Oorlog van 1870-1871 werd de Société Nationale de Musique opgericht, die zich voor de vernieuwing van de Franse muziek inzette. Dit gezelschap poogde te concurreren met de als dominant opgevatte Duitse traditie van de symfonische en kamermuziek te concurreren en steunde daarom vooral de uitvoering van eigentijdse Franse instrumentale muziek. Binnen de door dit gezelschap georganiseerde concertreeksen werden ook werken van Lalo geprogrammeerd. De vooraanstaande dirigenten Charles Lamoureux en Étienne Jules Pasdeloup zetten zich in voor de composities van Lalo en de vioolvirtuoos Pablo de Sarasate speelde in 1874 en 1875 zijn vioolconcerten opus 20 en 21. Het waren grote successen en het tweede vioolconcert, getiteld Symphonie Espagnole op. 21, werd zijn bekendste instrumentale werk.

Door deze successen aangemoedigd nam hij ook als operacomponist een nieuwe aanloop. De in 1878 begonnen opera Le Roi d'Ys, gebaseerd op de Bretonse legende over de verzonken stad Ker-Ys, sloot hij af in 1887. Het werk beleefde eerst concertante deeluitvoeringen en werd door de directies van de theaters afgekeurd. Maar de première in 1888 aan de Opéra-Comique in Parijs betekende voor Lalo de uiteindelijke doorbraak als componist. Lalo heeft daarnaast nog een aantal opera's gecomponeerd, waarvan La jacquerie onvoltooid is gebleven. De aktes 2 tot 4 werden later door Arthur-Joseph Coquard voltooid. Fiesque werd pas in 2007 voor het eerst scenisch opgevoerd te Mannheim.

• 1872 Aubade, voor 10 instrumenten
• 1872 Divertissement, voor orkest
• 1873 Concert nr. 1 in F majeur, voor viool en orkest, op. 20
• 1873-1874 Symphonie espagnole (Concert nr. 2) in d mineur, voor viool en orkest, op. 21 – opgedragen aan: Pablo de Sarasate
• 1875 Allegro appassionato, voor cello en orkest, op. 27
• 1877 Concert in d mineur, voor cello en orkest
• 1878 Fantaisie norvégienne (Concert nr. 3), voor viool en orkest
• 1879 Rapsodie norvégienne
• 1879 Romance-sérénade, voor viool en orkest
• 1879 Concerto russe (Concert nr. 4) in f mineur, voor viool en orkest, op. 29
• 1885 Fantaisie ballet, voor viool en orkest
• 1886 Andantino, voor viool en orkest
• 1886 Symfonie in g mineur, voor orkest
• 1888 Sérénade, voor strijkorkest
• 1888-1889 Concert in f mineur, voor piano en orkest
• Guitarre, voor viool en orkest, op. 28

• Ouverture tot de opera "Le Roi d'Ys" – bewerkingen door Piet Stalmeier, Gabriël Parés, Daniel S. Godfrey, Lucien Cailliet, Kevin G. Lamb
• Rapsodie norvégienne – bewerkingen door Mayhew Lester Lake, Daniel S. Godfrey, T. Clark, Barnier
• Symphonie espagnole – bewerkt door M. Gardner

• 1855 Six mélodies sur des poèmes de Victor Hugo, voor zangstem en piano
• 1879 Cinq lieder sur Lamartine, voor zangstem en piano – tekst: Alphonse de Lamartine
• Trois mélodies, voor zangstem en piano – tekst: Alfred de Musset

• 1853 Sonate, voor viool
• 1856 Sonate, voor cello
• Strijkkwartet in Es majeur, op. 19