Yara (bedrijf)

Yara is een grote producent van kunstmest. In 2018 had het een jaaromzet van bijna 13 miljard dollar, vooral Europa en Brazilië zijn belangrijke afzetmarkten en hier wordt bijna 60% van de omzet gerealiseerd. De belangrijkste grondstof is aardgas en dit wordt hoofdzakelijk gebruik voor de productie van ammoniak.

Tegenwoordig telt Yara 17.000 medewerkers en is actief in 60 landen. De producten worden verkocht in 160 landen wereldwijd. Naast een grote fabriek in Sluiskil heeft het nog fabrieken in onder andere Tertre (België), Rostock, Brunsbuttel, Uusikaupunki (Finland), Belle Plaine (Saskakchewan, Canada), Mamonal Cartagena (Colombia), Savonetta (Trinidad en Tobago), Ponta Grossa (Brazilië), Rio Grande (Brazilië) en Karratha (Australië).

In 1905 werd Norsk Hydro opgericht, een bedrijf dat elektriciteit produceerde op basis van waterkracht. Deze goedkope elektriciteit werd ingezet voor industriële activiteiten. In 1903 werd het Birkeland-Eydeproces uitgevonden, waarmee men calciumnitraat kon vervaardigen, dat als Noorse salpeter op de markt werd gebracht en ingezet werd als kunstmest. Proeffabrieken verschenen in Notodden (1907) en Rjukan (1909). Overigens was het Birkeland-Eydeproces zeer energie-intensief. Veel efficiënter was het Ostwaldproces, dat in 1906 werd ontwikkeld en gebruik maakte van een katalysator. Bovendien werd in 1910 het Haber-Boschproces gepatenteerd waarmee men luchtstikstof kon binden tot ammoniak. Norsk Hydro ging later dan ook over op het Ostwaldproces. In 1929 werd te Herøya, gemeente Porsgrunn, de eerste grootschalige stikstofkunstmestfabriek gebouwd. Later werd ook zwaar water en CO₂-gas geproduceerd. In 1949 werd een fabriek geopend te Glomfjord, waar calciumnitraat en NPK-meststoffen werden geproduceerd.

In de jaren zestig van de 20e eeuw werd een ammoniakfabriek opgestart te Porsgrunn en in 1969 kwam te Quatar een dergelijke fabriek gereed onder de naam Quafco.

Omstreeks 1979 werden door Norsk Hydro een aantal buitenlandse bedrijven gekocht, waaronder de Nederlandse Stikstof Maatschappij (NSM) te Sluiskil, Supra in Zweden, Windmill te Vlaardingen (1986, gesloten in 1999), en Cofaz (Compagnie Française de l'Azôte) in Frankrijk. In de loop der jaren ontwikkelde Nors Hydro zich tot een conglomeraat van bedrijven. In 2004 ging de kunstmesttak van Norsk Hydro als zelfstandig bedrijf naar de beurs onder de naam Yara.