Rjukan

Rjukan is een plaats in de gemeente Tinn in de provincie Vestfold og Telemark in Noorwegen. Het is een van de weinige steden in Noorwegen die op de tekentafel zijn ontworpen.

Rjukan

Plaats in Noorwegen
Situering
Provincie	Vestfold og Telemark
Coördinaten	59° 53′ NB, 8° 35′ OL
Algemeen
Inwoners	3277 (2012)
Portaal    Noorwegen

Zicht op Rjukan

De plaats ligt in het Hjartdal, ten zuidoosten van de hoogvlakte Hardangervidda. Omliggende plaatsen zijn Vinje, Tokke, Seljord en Notodden.

Het dankt zijn bekendheid aan de waterkrachtcentrale van Norsk Hydro in het plaatsje Vemork, die van 1906 tot 1911 werd gebouwd om energie op te wekken uit de Rjukanfossen, een 104 m hoge waterval. Rjukan werd ontworpen voor de arbeiders van de centrale. Op zijn hoogtepunt had de plaats 12.000 inwoners. Anno 2013 zijn daar nog maar ruim 3200 van over. De hoofdweg in Rjukan is vernoemd naar een van de oprichters van Norsk Hydro, Sam Eyde.

De waterkrachtcentrale is tegenwoordig een museum. Het museum geeft een beeld van de Noorse arbeider en zijn leven. Ten tijde van de bouw was het de grootste waterkrachtcentrale ter wereld. Met behulp van de opgewekte energie werd in een nabijgelegen fabriek kunstmest gefabriceerd. De Rjukanbanen, de spoorlijn waarover de kunstmest en het zwaar water uit deze fabriek werden getransporteerd, is buiten bedrijf. Er zijn plannen om de spoorlijn en de veerpont die de wagons over het nabijgelegen meer, de Tinnsjå, vervoerde, tot monument te maken. Het geheel - gekend als de industriële erfgoedsite Rjukan-Notodden - is intussen UNESCO werelderfgoed.

De uit 1928 daterende Krossobanen, de eerste kabelbaan in Europa, brengt bezoekers naar een hoogte van 886 m boven de zeespiegel, waarvandaan men een prachtig uitzicht heeft over de 495 meter lager gelegen stad. De kabelbaan was een gift van Norsk Hydro aan de arbeiders, als middel om in de wintermaanden uit het smalle dal te komen en van het zonlicht te genieten.

Van september tot en maart is Rjukan volledig omringd door de schaduw van de omliggende bergen. De zon bereikt in die periode het dorp niet. Boven op de berg zijn sinds het najaar van 2013 spiegels geplaatst zodat het zonlicht teruggekaatst wordt in het dorp. Het idee van de spiegels ontstond al 100 jaar geleden, maar dit bleek toen te technisch en te duur om te plaatsen. Toen werd gekozen voor de Krossobanen. De spiegels werden door helikopters tot op 450 meter hoogte gebracht. Het computersysteem van de spiegels, die meedraaien met de zon, draait op zonne-energie. De spiegels verlichten midden in het dorp een plaats op het marktplein. Ook Viganella in Noord-Italië heeft een gelijkaardig systeem van spiegels.

In Rjukan is een klein openluchtmuseum, Tinn Museum, de waterval Rjukanfossen, het meer Tinnsjå en het meer Møsvatnet. In de omgeving ligt de berg de Gaustatoppen.