X-klasse

De X-klasse-onderzeeërs werden gebouwd in 1943 en 1944 en waren met name bestemd voor het uitvoeren van sabotage-acties tegen vijandelijke doelen. De naamgeving hing samen met de bij de Royal Navy gebruikelijke lettervolgorde van onderzeeërklassen. Eerst werden twee prototypes gebouwd. Daarna volgden twaalf exemplaren van het type X5 (met een lengte van 15,72 meter en een waterverplaatsing van circa 30 ton) en 18 exemplaren van het licht afwijkende type XE (met een lengte van 16,15 meter en een waterverplaatsing van circa 34 ton).

De schepen hadden twee respectievelijk drie bemanningsleden en konden tevens plaats bieden aan twee duikers. De bewapening bestond uit twee explosieve ladingen die aan weerszijden van de romp werden meegevoerd. Deze moesten aan het doel bevestigd worden of in de nabijheid daarvan achtergelaten, waarna ze met een tijdontsteking tot ontploffing werden gebracht.

De geringe actieradius - in theorie 1300 zeemijlen (ruim 2400 km) boven water, doch slechts 80 zeemijlen (nog geen 150 km) onder water - maakte het noodzakelijk, de X-craft tot in de nabijheid van het aan te vallen doel te slepen. Ook de geringe zeewaardigheid van de X-craft vergrootte de inzetbaarheid niet.

In september 1943 werden zes X-crafts van het 12e flottielje ingezet bij een aanval op de Duitse slagschepen Tirpitz en Scharnhorst in de Kaa Fjord in Noorwegen. De aanval was gedeeltelijk een succes, aangezien de Tirpitz zodanig werd beschadigd dat het tot april 1944 duurde eer de reparaties voltooid waren. Alle X-crafts gingen echter verloren. Bij de voorbereiding van de geallieerde landing in Normandië werden twee X-crafts ingezet bij de navigatie voor de geallieerde landingsvloot. De bemanning van de X-crafts werd voor de door hen betoonde moed onderscheiden met diverse medailles, waaronder (viermaal) het Victoria Cross.

De X24 is bewaard gebleven en is tentoongesteld in het Royal Navy Submarine Museum in Gosport, Engeland.