Viroïde

Een viroïde is een molecuul dat uit een relatief kort enkelstrengs-RNA of enkelstrengs-DNA bestaat. Van deze laatste zijn er maar enkele bekend; de meeste viroïden bestaan uit RNA. Het kan vergeleken worden met een virus, maar een viroïde is veel kleiner en heeft geen eiwitmantel. Viroïden kunnen zich alleen in planten vermenigvuldigen. Er zijn ruim dertig soorten bekend. Viroïden zijn ontdekt in 1967 door de Amerikaan Theodor Diener en zijn sterk fytopathogeen, het RNA bevat geen signalen voor vertaling in eiwit. Het eerste viroïde dat werd ontdekt is aardappelspindelknolviroïde (PSTVd).

Viroïden zijn ziekteverwekkers bij planten, zoals aardappel, tomaat, komkommer en hop.

Viroïden worden ook kunstmatig gemaakt voor gebruik bij genetische manipulatie. Onder bepaalde omstandigheden is het mogelijk een virus kunstmatig te degenereren tot een viroïde, die dan alleen nog uit nucleïnezuur dat zichzelf kan vermeerderen bestaat. Een viroïde is dus anders gezegd een naakt virus. Als deze viroïde samen met het oorspronkelijke virus kunstmatig vermeerderd wordt onder toevoeging van nucleïnezuren en aminozuren, krijgen de viroïden de overhand doordat ze zich sneller vermeerderen.

Primaire en secundaire structuur van het aardappelspindelknolviroïde:

  1   CGGAACUAAA CUCGUGGUUC CUGUGGUUCA CACCUGACCU CCUGAGCAGA AAAGAAAAAA
 61   GAAGGCGGCU CGGAGGAGCG CUUCAGGGAU CCCCGGGGAA ACCUGGAGCG AACUGGCAAA
121   AAAGGACGGU GGGGAGUGCC CAGCGGCCGA CAGGAGUAAU UCCCGCCGAA ACAGGGUUUU
181   CACCCUUCCU UUCUUCGGGU GUCCUUCCUC GCGCCCGCAG GACCACCCCU CGCCCCCUUU
241   GCGCUGUCGC UUCGGCUACU ACCCGGUGGA AACAACUGAA GCUCCCGAGA ACCGCUUUUU
301   CUCUAUCUUA CUUGCUUCGG GGCGAGGGUG UUUAGCCCUU GGAACCGCAG UUGGUUCCU

Vermoedelijke secundaire structuur van het aardappelspindelknolviroïde