Verpleegkundige diagnose

Florence Nightingale stelde tijdens de krimoorlog verschillende verpleegkundige diagnoses bij slachtoffers, zoals voedings- en gezondheidsproblemen. Deze diagnoses leidden tot het nemen van Verpleegkundige interventies waardoor de zorg in de veldhospitalen verbeterden.

In de jaren vijftig van de twintigste eeuw werden wetenschappelijke theorieën ontwikkeld rondom het verpleegkundig proces. Hierdoor ontstond het idee een instrument te ontwikkelen waarmee de vraag naar zorg in kaart kon worden gebracht. De verwachting was dat deze kennis toepassingen bood ten aanzien van personeelsplanning en beheer van inzet van verpleegkundige zorg. Gedurende deze ontwikkeling vond er een omslag in het perspectief van waaruit verpleegproblemen en doelstellingen werden geformuleerd. Hiermee samenhangt de opkomst van het patiëntgericht verplegen. Dit leidde tot de ontwikkeling van (vanuit het perspectief van de patiënt beschreven) verpleegkundigen diagnoses.

Elke verpleegkundige diagnose is opgebouwd volgens de PES-structuur:

1. Probleem: bestaat uit een label en een kernachtig geformuleerde definitie
2. Etiologie: oorzaken, beïnvloedende factoren
3. Signalen en symptomen: kenmerken, criteria

Het laatste onderdeel van de verpleegkundige anamnese vormt het analyseren van de verkregen gegevens. Hierbij wordt de informatie gegroepeerd tot samenhangende clusters van signalen en symptomen die te herleiden zijn tot verpleegkundige diagnoses. Als meerdere diagnoses mogelijk zijn wordt een differentiaaldiagnose of voorlopige diagnose gesteld. Om de definitieve diagnose te kunnen stellen kan gekeken worden naar de etiologie (oorzakelijke factoren). Daarnaast kan het noodzakelijk zijn om (in een later stadium) nadere informatie te verzamelen in een vervolganamnese.

Er bestaan verschillende soorten verpleegkundige diagnoses:

1. Actuele diagnose, waarbij het verpleegprobleem aanwezig is
2. Hoog risico diagnose, bijvoorbeeld het risico op infectie of shock
3. Wellness diagnose: gericht op gezondheidsbevordering in de vorm van zelfzorg en mantelzorg
4. Een syndroom bestaat uit meerdere verpleegkundige diagnoses.

De NANDA heeft een classificatie opgesteld van verpleegkundige diagnoses. Hierdoor bestaat er een vaste set van verpleegkundige diagnoses waarvan de verpleegkundige tijdens het diagnostische proces gebruik kan maken.

Naast de verpleegkundige diagnose kunnen in de verpleegkundige praktijk ook multidisciplinaire problemen voorkomen. Belangrijk verschil is dat een multidisciplinair probleem leidt tot het verrichten van zowel verpleegkundige interventies als (per order arts uitgevoerde) medische interventies. Verpleegkundige diagnoses leiden daarentegen uitsluitend tot verpleegkundige interventies.

Verpleegkundige observaties spelen een belangrijke rol bij het tijdig vaststellen van en (het door de arts) reageren op multidisciplinaire problemen.

Een voorbeeld van een multidisciplinair probleem is hypoxie, waarbij zowel verpleegkundige interventies (zorg dragen voor juiste lichaamshouding) als medische interventies (toedienen van zuurstof) door de verpleegkundige wordt uitgevoerd.

De reactie van een zorgvrager op een potentieel of actueel gezondheidsprobleem wordt als probleem aan de verpleegkundige gepresenteerd in de vorm van een vraag of klacht. Als dit probleem valt binnen het verpleegkundig beroepsdomein dan spreekt men van een Verpleegprobleem. De verpleegkundige formaliseert dit probleem tot een verpleegkundige diagnose door deze te plaatsen in een classificatiesysteem.

De gehanteerde Verpleegkundige theorie of conceptueel model (bijvoorbeeld Orem, Gordon) en de mensvisie van de verpleegkundige geven richting aan het diagnostisch redeneren en de daaruit voortvloeiende verpleegkundige diagnose.