Van Gend & Loos

Grondlegger van Van Gend & Loos was de Antwerpse herbergier-koetsier Jan-Baptist van Gend. In 1796 trouwde hij met Maria Loos, die een herberg, hotel De Kroon, in Antwerpen bezat. Zijn zwager, Petrus Josephus Loos, had een diligenceonderneming. In 1809 overleed P.J. Loos en werd zijn bedrijf samengevoegd met dat van Van Gend, zodat diligenceonderneming Van Gend & Loos ontstond.

De Algemeene Postwagen Onderneming J.B. Van Gend & Loos slaagde erin haar netwerk van diligencediensten, waarmee reizigers, goederen en geld vervoerd werd, gestaag uit te breiden. Bij de scheiding van België en Nederland in 1839 bleef men in beide landen (en daar buiten) actief.

In de loop van de 19e eeuw kreeg men steeds meer last van de concurrentie van de spoorwegen. Een trein is sneller en comfortabeler dan een diligence zodat op routes waar een spoorweg werd geopend de diligences moesten verdwijnen. Aanvankelijk kon men dit compenseren door aansluiting te bieden van het spoorwegnet naar plaatsen die nog niet met de spoorweg ontsloten waren. Maar naarmate het spoorwegnet werd uitgebreid kreeg men het steeds moeilijker en werd zelfs overwogen het bedrijf geheel op te heffen.

In 1885 werd het bedrijf overgenomen door employé Hippolyte Colignon die kans zag met een andere productformule het bedrijf nieuw leven in te blazen. Hij stootte het personenvervoer af en ging zich geheel richten op stukgoederenvervoer van en naar stations. Hiertoe sloot hij contracten met de spoorwegen af.

In de jaren 20 van de 20e eeuw kregen de spoorwegen op hun beurt last van concurrentie van het gemotoriseerde wegverkeer (m.n. vrachtauto's en bussen, de massale opkomst van personenauto's moest nog komen). Om zich hier tegen te weer te stellen richtte Nederlandse Spoorwegen in 1927 de Algemeene Transport Onderneming (ATO) op, die zowel autobussen als vrachtauto's exploiteerde. Men vond dat nu ook het stukgoederenvervoer van en naar de stations door de ATO uitgevoerd moesten worden. Dit zou voor Van Gend & Loos het verlies van haar markt betekenen waar zij zich uiteraard fel tegen verzette.

Onderhandelingen leidden ertoe dat NS in 1928 Commanditaire Vennootschap Algemeene Expeditie Onderneming Van Gend en Loos, H. Colignon & Cie (kortweg: Van Gend & Loos) volledig overnam en onderdeel van de ATO maakte. Als NS-dochter schakelde N.V. Expeditie Onderneming Van Gend & Loos over op vrachtauto's en kon zij wederom een flinke expansie doormaken. Bij belangrijke stations stonden grote goederenloodsen met aan de ene kant gesloten goederenwagons en aan de andere kant een lange rij grijs met oranje vrachtwagens en bestelwagens van Van Gend & Loos. Het hoofdkantoor was sinds 1960 gevestigd aan de Catharijnesingel te Utrecht.

Rond 1980 bleek deze formule niet meer te werken. De markt was veranderd maar het bedrijf was ook te log en te ambtelijk geworden. Het bedrijf werd ingrijpend gesaneerd. In 1984 werd het stukgoederenvervoer per spoor gestaakt en men schakelde geheel op vrachtauto's over. In 1986 verkocht NS Van Gend & Loos aan Nedlloyd, waar het bedrijf zich ging richten op vervoer van pakketten en pallets in de Benelux.

In 1999 verkocht Nedlloyd Van Gend & Loos aan Deutsche Post AG. In 2003 liet Deutsche Post drie dochterbedrijven, Danzas, DHL Worldwide Express en Van Gend & Loos Euro Express fuseren tot één bedrijf voor expresvervoer, vrachtvervoer en logistiek onder de naam DHL. Hiermee kwam een einde aan het langjarig bestaan.

Locomotor NS 285, geelbanders en goederenloods in het Nederlands Openluchtmuseum.

Om de wijze van opereren van het vervoersbedrijf vast te leggen is in 2007 in het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem de voormalige goederenloods uit Tiel herbouwd. Binnen staan museumvoertuigen en buiten is op een stukje spoor naast de loods een originele korte goederentrein, bestaande uit enkele zogenaamde "geelbanders" en een rangeerlocomotief, opgesteld. Deze wagons waren uitsluitend bestemd voor het Van Gend & Loos-transport. Om de wagons makkelijker te herkennen (en verzending naar andere klanten dan VG&L te voorkomen) zijn de hoeken voorzien van gele strepen. Vandaar ook de bijnaam "geelbanders".

Van Gend en Loos was in de jaren zestig partij in een arrest van het Europese Hof van Justitie over het karakter en de voorrang van het Europees recht: het zogenoemde Van Gend en Loos-arrest uit 1963.

• Website van DHL

Zie de categorie Van Gend en Loos van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.