Vachagan III de Vrome

De vrouw van Vachagan heette Shushan, over wie verder weinig bekend is. Zij hadden beiden een zoon en een dochter. Voor de laatste had de koning een burcht gebouwd, Dastakert, dat nu een archeologische plaats is in de provincie Mardakert van Nagorno-Karabach.

Het is niet duidelijk tot welke vorstenhuis Vachagan hoorde, omdat Movses Kaghankatvatsi, de 7e-eeuwse Armeense geschiedschrijver die een hele boek aan het leven van Vachagan heeft gewijd, hierover op een geheimzinnige manier zwijgt. De meeste historici gaan ervan uit dat hij de laatste vorst was van een lijn van de Arsaciden, die tot de Perzische overheersing in Albanië hadden geregeerd. Volgens anderen was hij een telg van het huis Aranshahik, dat een oude Armeense vorstenhuis zou zijn van Artsach.

Vachagan volgde zijn oom Vache op, die door Perzië gedwongen werd om het christelijke geloof te verloochenen en het Zoroastrisme aan te nemen. Gedurende heel zijn regering had Vache tegen de Perzen gevochten maar uiteindelijk deed hij afstand van de troon. Vachagan besteeg de troon in 487, na 30 jaar van wanorde en anarchie.

Vachagan versterkte zijn heerschappij vooral in de berggebieden van Artsach ten opzichte van het laaggelegen Otene (de zuidelijke Koeravallei). De zetel hiervan werd Gyutakan. Behalve de bouw van kerken, kloosters en scholen voor kinderen, was tevens de aanneming van de Constitutie van Aguen in 488 een belangrijke gebeurtenis, die de grondbeginselen van een christelijke feodale staat vaststelde.

De vondsten van de relikwieën van Sint Eliseus (1e eeuw) en daarna Sint Gregorius (4e eeuw) werden een en al een nationale feest. Vachagan de Vrome streed verder tegen hekserij en oude paganistische praktijken, zoals mensenofferingen.

Over de dood van Vachagan de Vrome heerst evenzeer onduidelijkheid. Hij zou samen met zijn schoonzoon in Syunik omstreeks 510 dood bevonden zijn. Of het hier om een moord gaat is niet duidelijk. Vachagan werd begraven op het kerkhof van Sint-Jegisjekerk. Op zijn graf werd later (in 1286) een kapel gebouwd.

Vachagan werd een van de belangrijkste figuren van de geschiedenis van Nagorno-Karabach. Op grond van volksverhalen schreef de Armeense schrijver Ghazaros Agayan het sprookje Anahit. Vachagan wordt hier verliefd en ondanks de bezwaren van zijn ouders trouwt met een herdersmeisje Anahit. Later wordt hij gevangengenomen in een Perzische stad (in een door priesters gebouwde "hel" onder een tempel) en wordt gered dankzij zijn vrouw. Vachagan zou Anahit ontmoet hebben bij de waterbron van Hatsik (deze waterbron is nog is nog steeds bewaard in het dorp)[1].

• De medaille "Vachagan Barepasht" wordt in Nagorno-Karabach verleend ter beloning van een "speciale bijdrage op het gebied van cultuur, literatuur, kunst, zorg en weldadigheid"[2].

• (en) The History of the Caucasian Albanians by Movsēs Dasxuranc'i. Translated by Charles Dowsett. London: Oxford University Press, 1961.
• (en) M. L. Chaumont. Albania, Encyclopedia Iranica, 1986.