Uriel Acosta

Uriel Acosta (ook wel Uriël da Costa; Porto, eind 1583 of begin 1584 — Amsterdam, april 1640) was een Amsterdamse filosoof uit Portugal.

Acosta werd geboren als Gabriel Da Costa. Zijn familie was Joods maar had zich bekeerd tot het katholicisme. Gabriël bereidde zich in een studie canoniek recht en aansluitend een functie van schatbewaarder van de collegiale kerk S. Marthindo de Cedofeita voor op de geestelijke stand. Maar in 1612 trouwde hij, en een studie van het Oude Testament bracht hem tot het Jodendom.

Hij kreeg zijn familie zover zich ook weer tot het jodendom te bekeren. Vervolgens emigreerde de familie naar Amsterdam. Daar werd Acosta (net als Spinoza) vervolgd door de Joodse autoriteiten wegens zijn rationalistische filosofische meningen. Zijn ervaring als slachtoffer van onverdraagzaamheid komt schrijnend tot uitdrukking in Exemplar humanae vitae, een kort geschrift dat na zijn dood werd gepubliceerd. Acosta pleegde zelfmoord.

De Duitse schrijver Karl Gutzkow (1811–1878), schreef in 1846 een toneelstuk over Acosta's leven, eenvoudig getiteld Uriel Acosta. (Gutzkow verkeerde in het liberale milieu dat meedeed aan de Revoluties van 1848.)