Czaar Peterhuisje
Het Czaar Peterhuisje in de Noord-Hollandse stad Zaandam is een houten huisje uit 1632. Het is vernoemd naar de Russische tsaar Peter de Grote die een korte periode in het huisje gewoond heeft. Het huisje is een van de oudste huisjes van Nederlandse houtbouw en is sinds 1823 ter bescherming overkapt door een stenen museumhal. Zowel het huisje als de overkapping zijn een rijksmonument en worden beheerd door het Zaans Museum. Het complex herbergt een kleine historische expositie.
Czaar Peterhuisje
| ||||
 | ||||
| Locatie | ||||
| Locatie | Krimp 23, Zaandam | |||
| Bouw gereed | 1632 | |||
| Erkenning | ||||
| Monumentnummer | 518019 518020 | |||
| ||||
Geschiedenis
Het werd in 1632 als arbeidershuisje gebouwd van oud scheepshout. In 1697 overnachtte de Russische Peter de Grote in het huisje toen hij in Zaandam het vak van scheepstimmerman kwam leren.[1]
Koning Willem I kocht het huisje in 1818 als kraamcadeautje voor zijn Russische schoondochter, Anna Paulowna, de zuster van tsaar Alexander I en afstammelinge van Peter de Grote. Het borstbeeld van koningin Anna Paulowna illustreert de familieband tussen de Romanovs en het Nederlandse vorstenhuis. Het Czaar Peterhuisje is geruime tijd ‘familiebezit’ geweest.
De Zaanse herbergier Bulsing redde het huisje eind 18e eeuw van de sloop. De eerste overkapping in 1823 was een stenen overkapping met open bogen, betaald door koningin Anna Paulowna. Na haar dood erfde haar zoon Hendrik het huisje, met de verplichting om zorg te dragen voor het onderhoud.[2] Hij liet het houten huisje overkappen om het te beschermen tegen de weergoden. Toen hij in 1879 stierf, ging het om niet over op zijn oudere broer koning Willem III, die het op 23 november 1886 als een "precieux souvenir historique" inclusief de inboedel cadeau deed aan tsaar Alexander III.[2] Deze liet het in 1890 stutten en op een stenen fundering plaatsen.
De laatste Russische tsaar, Nicolaas II, liet in 1895 de bekende Amsterdamse architecten vader Gerlof Salm en zoon Abraham Salm een nieuwe stenen overkapping ontwerpen. De architectuur van de Russisch-orthodoxe kerken diende daarbij als voorbeeld. De stenen Russische keizerskronen op de gevel en naast de hekken benadrukken het vorstelijke verleden. Het bijzondere ontwerp van Gerlof Salm werd in 2001 tot Rijksmonument verklaard, zodat hier nu op één plek twee monumenten staan.
De nabestaanden van tsaar Alexander III deden er in 1948 afstand van, maar nog steeds staat het huisje op naam van "de Staat der Nederlanden en de erfgenamen van tsaar Nicolaas II". De beroemde handtekeningencollectie van het Czaar Peterhuisje bevat ook heel wat namen uit de beide vorstenfamilies, waaronder die van koning Willem-Alexander.
Gebouw
Het houten arbeidershuisje in Zaandam is in 2013 gerestaureerd. Zowel de fundering, als de binnen- en buitenkant van het huisje, de stenen ombouw, het dak en de buitenmuur in de tuin werden grondig onder handen genomen.
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Tsaar Peterhuisje van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |