Tiktaalik

Tiktaalik is een uitgestorven chordadier dat behoort tot de klasse kwastvinnigen (Sarcopterygii). Het geslacht wordt door wetenschappers gezien als zogenaamde missing link tussen de vissen en de gewervelde landdieren. Tiktaalik is monotypisch. De enige soort is Tiktaalik roseae.

Tiktaalik
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Sarcopterygii (Kwastvinnigen en viervoeters)
Geslacht
Tiktaalik Shubin, 2006
Typesoort
Tiktaalik roseae Shubin, 2008
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Tiktaalik op Wikispecies
Portaal    Biologie

Tiktaalik roseae leefde 383 miljoen jaar geleden tijdens het Devoon in de moerassen van wat nu Canada is. De vondst van Tiktaalik werd in april 2006 gepubliceerd.[1]

Een team van wetenschappers vond in 2004 drie vrijwel complete, goed bewaarde fossielen van Tiktaalik op het Canadese eiland Ellesmere. Het grootste exemplaar had een lengte van bijna 3 meter. Tegenwoordig ligt Ellesmere meer dan 970 kilometer ten noorden van de noordpoolcirkel, maar in het Devoon was het in een wat zuidelijker positie een onderdeel van het supercontinent Pangaea; het aardklimaat was ook veel warmer in die tijd.

De naam Tiktaalik komt uit het Inuktitut, de taal van de Inuit, de lokale bewoners van het hedendaagse Ellesmere, en betekent zoiets als "grote zoetwatervis"; het is de Inuit-naam voor de kwabaal.

Fragment schedel (voorzijde)

Fragmenten ledemaat.

Voor de vondst van Tiktaalik was bekend dat tijdens het Devoon de lobvinnige vissen zich ontwikkelden tot op het land levende gewervelden. Er bestond echter een gat van ongeveer 20 miljoen jaar tussen Panderichthys, een 385 miljoen jaar oude vis met de eerste aanpassingen voor een leven op het land, en Acanthostega, het oudst bekende gewervelde landdier dat ongeveer 365 miljoen jaar geleden leefde. Tiktaalik valt wat betreft ouderdom en aanpassingen precies in het gat tussen beide soorten. Vermoedelijk was Tiktaalik een waterbewoner die zo nu en dan uitstapjes maakte op het land. Het land was ongeveer 380 miljoen jaar geleden nog het domein van de ongewervelde dieren. Hierdoor was er op het land voor Tiktaalik voldoende voedsel in de vorm van ongewervelden en bovendien geen gevaar van gewervelde roofdieren.

Tiktaalik had een krokodilachtig uiterlijk met een brede snuit met scherpe tanden, wat aangeeft dat het zeer waarschijnlijk een roofvis was. De bouw van de poten, de nek en de borstkas hebben aanpassingen voor een leven op het land. Hij had een echt schouder-, elleboog- en polsgewricht. De neusgaten, aangepast aan het ademen van lucht, en ogen, bevonden zich op de bovenkant van de kop. Daarnaast had Tiktaalik denkelijk ook vinnen en een geschubde huid als een vis.