Tapas (Sanskriet)

Tapas is een religieus of spiritueel filosofisch concept voor brandende ijver en essentiële energie. Tapas combineert 'zuivering', 'zelf-discipline' en 'soberheid'. Tapas wordt onder andere beschreven in de Mahabharata (of Bharata), een omvangrijk religieus en filosofisch epos uit India, dat samen met de Ramayana een belangrijke culturele hoeksteen van het hindoeïsme vormt.

Tapas staat voor verschillende oefeningen om de 'lagere aard' te zuiveren en te beteugelen, zodat de kosha's (voertuigen) van Jivatman (Purusa, Zelf, het individuele bewustzijn) onder 'de beheersing van een ijzeren wil' worden gebracht. In orthodoxe zin wordt met tapas 'enkele bijzondere oefeningen voor de zuivering en beheersing van het fysieke lichaam en de ontwikkeling van wilskracht' bedoeld, zoals vasten, geboden naleven (als Pranayama) etc. De bedoeling is het bewustzijn van het voertuig los te maken, omdat het voertuig deel uitmaakt van het 'niet-Zelf'. Asmita ('ik ben dit' besef) wordt zo afgezwakt en ten slotte teniet gedaan.[1]

Tapas is verder door Patanjali beschreven in de Yogasoetra's (II, 32), als een van de vijf delen van Niyama:

43. (c) Tapas vernietigt de onzuiverheden van lichaam en zintuigen, en geeft macht (siddhi).

De Nederlands Yogi Saswitha schreef in 1976 over tapas het boek Tapas: op zoek naar het innerlijk van de mens.[2]

Portaal Yoga