Stroema (schip)

Het schip werd in 1867 gebouwd door Palmers Shipbuilding and Iron Company in Newcastle upon Tyne, in opdracht van de Britse Markies van Anglesey, Lord Henry Paget. Het schip, dat op 24 juni werd gedoopt als de Xantha, werd uitgevoerd als een luxe jacht met drie masten en een Compound-stoommachine met quadriple-expansie, gebouwd door Ernest Scott & Co. Het mat 44,7 meter in de lengte en was 5,7 meter breed.

De Xantha rond 1890

In 1898 kwam het schip in bezit van J.L. Phipps, die het de Sea Maid doopte. De geschiedenis van het schip in de periode tussen 1902 en 1916 is onduidelijk. Het voer in Griekse wateren en diende mogelijk in 1913 als troepentransportschip tussen Chalcidice en Amphipolis tijdens de Balkanoorlogen.

In 1916 kocht de Griekse rederij Thracian Coastal Line het schip op en doopte het de Kafireus. Het diende hierna als coaster totdat het op onbekende datum met de Griek Giorios Mylonas van eigenaar wisselde. Deze doopte het schip de Esperos en registreerde het in Thessaloniki.

Mylonas verkocht het schip in 1932 aan de Bulgaar Dimiter Kenkov, die het schip de Makedoniya doopte. Hij stationeerde het schip in de haven van Varna en gebruikte het om vee te vervoeren over de rivier Donau. Het schip werd in 1934 gemeld als de Esperos in Lloyd's Register, maar gegevens over de Makedoniya ontbreken. Mogelijk was het schip gederegistreerd aangezien het niet meer op de open zee voer.

In 1941 kocht de Compañía Mediterránea de Vapores Limitada het schip van Nenkov en registreerde het schip als de Stroema onder de goedkope Panamese vlag. Na verloop van tijd werd een van de drie masten verwijderd en voorzien van een driecilinder Benz-dieselmotor. Mogelijk kwam deze motor uit een gezonken wrak in de Donau.

De Mossad Le'Aliyah Bet wilde het schip charteren voor de Aliyah Bet, de clandestiene immigraties van Joodse vluchtelingen naar het Mandaatgebied Palestina. Nadat de Duitsers Bulgarije hadden bezet, liet de organisatie haar plannen varen. In 1941 werd de Stroema gecharterd door Revisionistische Zionisten en de jeugdvereniging Betar met het doel om vluchtelingen uit het door de Duitsers bezette Roemenië naar Palestina te vervoeren. Elke emigrant moest een hoog bedrag betalen aan de Roemeense autoriteiten en mocht niet meer dan twintig kilogram aan bagage meenemen.

Op 12 december 1941 vertrok het schip vanuit de havenstad Constanța met aan boord tien bemanningsleden, zestig leden van de Betar en ruim 700 vluchtelingen. Oorspronkelijk werd aangenomen dat er 769 vluchtelingen en activisten aan boord waren, maar een studie van zes verschillende passagierlijsten wees uit dat dit aantal varieerde tussen 760 en 781.[1][2]

De omstandigheden aan boord waren slecht, het schip had capaciteit voor slechts 250 passagiers en er waren maar één toilet en twee reddingsboten aan boord. De dieselmotor was in slechte staat en functioneerde niet bij het vertrek. Een sleepboot sleepte de Stroema uit de haven, vergezeld door een loods daar er zeemijnen voor de kust dreven. Nadat de bemanning de hele nacht had getracht de motor te repareren, werd op 13 december een noodsignaal gegeven en de sleepboot kwam terug. De bemanning op de sleepboot repareerde de dieselmotor in ruil voor de trouwringen van de opvarenden.[3]

Gedwongen verblijf in Istanboel

Kaart van de Bosporus met de haven van Istanboel (1) en de plaats waar de Stroema is gezonken (2).[* 1]

Op weg naar Palestina kreeg het schip op 16 december voor een tweede maal motorpech. De Stroema werd naar de haven van Istanboel gesleept, waarop Turkse monteurs tevergeefs probeerden de dieselmotor te repareren. De Britse autoriteiten waren ondertussen op de hoogte gebracht en voerden onderhandelingen met de Turkse regering voor wat betreft het lot van de vluchtelingen. De Turkse autoriteiten dwongen de Joodse immigranten aan boord te blijven, met uitzondering van een Joodse zwangere vrouw die een miskraam droeg en naar een ziekenhuis in Istanboel werd gebracht. Al snel was er tekort aan voedsel en de opvarenden gingen op rantsoen.

David Stoliar (links), de enige overlevende van de Stroema

In de Israëlische steden Asjdod en Holon herdenken twee monumenten de overledenen van de Struma. In Beër Sjeva staat het Stroema-museum met een tentoonstelling over de ramp en andere zaken betreffende de Aliyah Bet.

• 
  Herdenkingsmonument van Joodse drenkelingen tijdens de Aliyah Bet in het interneringskamp Atlit
• 
  Monument in Asjdod ter herdenking van het zinken van de Stroema en de Mafkura
• 
  Stroema-monument in Holon
• 
  Ingang van het Stroema-museum in Beër Sjeva
• 
  Herdenkingsplaat van de Stroema-ramp

Zie de categorie Struma (ship, 1880) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.