Straatgrafiek

Straatgrafiek valt uiteen in de volgende verschijningsvormen:

• het wildplakken van posters, stencils en stickers,
• het plaatsen van meer of minder geabstraheerde handtekeningen met behulp van spuitbussen of stiften in de vorm van 'tags', 'labels' of 'pieces' (graffiti),
• het aanbrengen van tekeningen, schilderingen, sjabloondrukken of stempels, eventueel op een zelf aangebrachte ondergrond,
• het lijmen van tegelmozaïeken (bijvoorbeeld in de vorm van karakters uit het computerspel Space Invaders),
• het vertonen van zelfgeproduceerde videokunst of films met beamers en filmprojectoren op bebouwing,
• het bewerken van reclame-uitingen (zogenaamde ad-busting),
• het met scherp materiaal bekrassen van objecten zoals bomen, meubilair of beglazing (scratchitti).

Alhoewel de makers van straatgrafiek hun werk zelf over het algemeen als kunstuiting beschouwen, denken anderen daar anders over. Velen zien het als vandalisme of vervuiling van het straatbeeld. Veel straatgrafici zien hun werk juist als het terugveroveren van de door de commercie toegeëigende publieke ruimte, waarin het onmogelijk is om opgedrongen reclame-uitingen te vermijden.

Wettelijk gezien zijn beschilderen, beplakken of bespuiten van publieke objecten meestal niet toegestaan. Mede daarom werken de meeste straatgrafici anoniem of onder een schuilnaam. Tegelijkertijd echter is straatgrafiek steeds vaker te zien in galerieën, musea, kunstfestivals of kunstboeken. Daarmee verwerft straatgrafiek haar eigen positie binnen de kunstwereld. Zelfs de commercie heeft straatgrafiek als 'hip en happening' ontdekt, door wildplakken, stickeren of sjabloneren in te zetten bij de promotie van cd's, computerspellen, films of concerten.

Volgens de makers van de eerste Nederlandse overzichtstentoonstelling in het GEM (Den Haag) van vijftien in Nederland werkzame kunstenaars is straatgrafiek "een kunstvorm waarbij de straat als doek en als tentoonstellingsruimte wordt gebruikt. Het werk kan variëren van stickers, posters, stencils en gespoten (tekst)boodschappen tot in de straat geplaatste objecten – of een combinatie hiervan. Street Art is formeel gezien illegaal. De makers eigenen zich, vanuit het idee dat de openbare ruimte aan iedereen toebehoort, diezelfde openbare ruimte toe om hun werk en visie voor het voetlicht van de toevallige passant te brengen. Het is een vorm van kunst die wortels heeft in de punkbeweging en de graffiticultuur en zich tegenwoordig voornamelijk afspeelt onder de oppervlakte van de mainstream kunstwereld."

• Banksy (2005). Wall and peace. Century. ISBN 1844137864
• Bergh, D. van den (2003). De dubbele kick van straatkunst. In:Univers, 25 september 2003.
• Frenken, R. (2005). De graffiti is dood, lang leve de straatgrafiek in: ST[ateofthe]ART, publicatie n.a.v. het project 'Een Nieuwe Generatie Cultuurjournalisten. Editie 2004'.
• Hofland, G. (2003). Street art / Een boodschap op een sticker In: Trouw, 24 juni 2003.
• Rood, S. (2006). Een botanische tuin van stickers In: Eindhovens Dagblad, 2 februari 2006.
• Smeets, J. (2006). Kunst op straat: Emancipatie. In: Spunk, 26 april 2006.
• Thissen, S. (2004). ‘Street art’ & illegaliteit. Lezing gehouden op 27 februari 2004. Online hier (gearchiveerd)
• Dutch Masters: Street Art & Urban Painting (GEM Den Haag 08-07-2006 t/m 08-10-2006)

• Loesje

• Website over stickeren in de openbare ruimte
• Engelstalige website over straatgrafiek
• Tegelmozaïken in de vorm van Space Invaders (gearchiveerd)

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Graffiti op Wikimedia Commons.