Stofzuiger
Een stofzuiger is een apparaat dat huisstof en kleine deeltjes opzuigt. Meestal zit er een sterke elektromotor in, die een centrifugaalpomp laat ronddraaien, zodat lucht en daarmee stof aangezogen wordt. Het stof kan opgevangen worden in een stofzak, of van binnen tegen de buitenkant van een ronde bak geslingerd worden, zodat geen stofzak nodig is.
Geschiedenis
Rond 1900 werd de stofzuiger uitgevonden, maar tot 1960 had nog lang niet iedereen zo'n apparaat. De tapijten werden meestal geveegd of buiten uitgeklopt met de mattenklopper.
Hubert Booth en de Booth Machine
De ingenieur Hubert Booth (1871-1955) vond het raar dat mensen, terwijl ze hun kamer schoonmaakten, alleen maar keken naar hoe ze het vuil weg konden blazen. Waarom zouden ze het stof niet opzuigen en gelijk in een zak opvangen bedacht hij. In 1901 maakte hij de eerste stofzuiger, de Booth Machine; deze was met 50 kilogram erg zwaar. De machines waren gemonteerd op wagentjes en werden getrokken door paarden. Zo ging de Booth Machine langs de huizen om die schoon te maken. Het apparaat bleef buiten staan en de metalen slangen werden langs de trap of door ramen naar de kamer gebracht die schoongemaakt moest worden. Eén persoon bediende de motor en een andere stofzuigde de vloeren en tapijten. Stofzuigen was kostbaar en alleen bedrijven en rijke mensen konden het betalen. De eerste keer dat het publiek kennismaakte met de stofzuiger van Hubert Booth was op 25 februari 1902. Op die dag was de kroning van Edward VII en Booth stofzuigde daarvoor de tapijten.
De stofzuigers na de Booth Machine
De eerste 'lichtgewicht’ stofzuiger werd gemaakt door de Amerikaanse Hoover Suction Sweeper Company. Dat was in 1907 en het apparaat werd hoover genoemd, hij woog nog maar 20 kilogram. De stofzuigers werden niet veel verkocht. Daarom besloot de Hoover Suction Sweeper Company demonstraties aan huis te geven. Dat was een slimme manier om iemand van de voordelen van een tot nog toe weinig bekend product te overtuigen. De stofzuiger werd nu ook in Europa bekender. Later in de 20e eeuw kwamen er ook kleinere stofzuigers op de Amerikaanse en Europese markt. Daardoor werd in Nederland en België de stofzuiger in de jaren dertig heel erg populair. In 1938 had de helft van de Nederlandse huishoudens er een. In Nederland waren verhoudingsgewijs meer stofzuigers dan in Amerika.
Voordat de elektrische stofzuiger werd uitgevonden, werd er al veel uitgeprobeerd met andere machines. Ives W. McGaffey uit Chicago ontwierp in 1869 een apparaat waarmee je dingen kon opzuigen door regelmatig in een leren bal aan het handvat te knijpen. Dit apparaat bedienen kostte veel menskracht. Je moest met je ene hand in de leren bal knijpen en met je andere hand het grote, zware ding verplaatsen. Die twee bewegingen kon je moeilijk tegelijk uitvoeren en daarom werd deze stofzuiger nooit populair.
Varianten
Van oudsher zijn er twee veel voorkomende modellen: de liggende of sledestofzuiger, waarbij de lucht door een lange slang wordt aangezogen, en de steelstofzuiger (ook wel staande stofzuiger genoemd), waarbij de lucht door een korte buis wordt aangezogen. Daarnaast zijn in de loop der tijd velerlei varianten op de markt gekomen.
- Sledestofzuiger
Bij de sledestofzuiger bevindt de stofzuigerzak, die het vuil uit de zuiglucht filtert, zich voor de waaier en de motor. Het opgezogen stof blijft in de filter terwijl de gezuiverde lucht over de motor wordt geleid - die aldus afgekoeld wordt. Na een langdurig gebruik stapelt zich meer en meer stof op in de stofzak. De ventilator moet de lucht opzuigen door deze stofmassa heen. De te overwinnen luchtweerstand wordt dus steeds groter. Voor een goede werking is het daarom bij dit model aan te raden de stofzak geregeld te ledigen of te vervangen. Vermogen dat nodig is voor een motor van dit type is omtrent 400 watt. De verplaatste luchthoeveelheid schommelt tussen 1000 en 1200 liter per minuut.
- Steelstofzuiger
Stofzuigen met een steelstofzuiger is lastiger dan met een gewone stofzuiger, dit komt doordat je het volle gewicht van de steelstofzuiger moet voorttrekken. Daarom is de steelstofzuiger het aangewezen apparaat voor kleine oppervlakten. De steelstofzuiger is gemakkelijk op te bergen doordat hij weinig plaats inneemt. Ze kunnen een lang snoer hebben, maar ze kunnen ook draadloos zijn met een oplaadbare accu. Hiermee kan gemakkelijk op moeilijk bereikbare plekken worden gezogen.
- Klopveegzuiger
De zuigmond van de klopveegzuiger heeft een ronddraaiende rol met borstels die het tapijt schoon klopt. De veelal gebruikte combinatie van sledestofzuiger of steelstofzuiger met dit systeem laat een diepere reiniging toe met een gereduceerd vermogen. Een pionier op dit vlak met langjarige ervaring is de firma Vorwerk. De Duitse en Italiaanse markt is lange tijd gedomineerd geweest door deze zuiger, die tot op heden via demonstraties aan huis wordt verkocht.
- Kruimelzuiger
Een kruimelzuiger of kruimeldief is een klein apparaat dat in de hand kan worden gehouden. Het apparaat wordt gebruikt om broodkruimels of ander klein vuil op te zuigen. De kruimelzuiger wordt opgeladen door hem in de lader te steken die doorgaans aan de muur bevestigd wordt en verbonden is met een stopcontact.
- Handstofzuiger
De handstofzuiger is iets groter dan de kruimelzuiger. Dit apparaat kan aangesloten worden op de accu in de auto of de USB-poort van een computer. Door de geringe afmetingen is hij geschikt voor gebruik in kleine ruimtes. Voor het opzuigen van toner van printers bestaan er handstofzuigers met een speciaal filter, waarin de toner kan worden opgevangen.
- Zakloze stofzuiger
Stofzuigers zonder papieren stofzak, deze werken volgens het principe van cycloonscheiding, zoals onder andere de stofzuiger van James Dyson.
- Tonstofzuiger
De motor zuigt de lucht uit een ton terwijl het vuil daar in valt. Dit soort stofzuigers kan ook (beperkt) water opzuigen.
Deze stofzuiger zuigt zelfstandig de woonkamer. Via het uitzenden van ultrasone signalen en/of een camera gericht op het plafond, krijgt de stofzuiger een beeld van de grootte van de kamer, zijn positie in de ruimte en de afstand tot bepaald obstakels. Eerst wordt er rond de muren gestofzuigd en vervolgens wordt de woonkamer via zigzagbewegingen schoongemaakt of andersom. Draaiende hoekborstels zorgen voor het verwijderen van vuil en stof in de hoeken. Vierkante robotstofzuigers komen dan ook beter in de hoeken dan ronde. Deze stofzuigers werken op een accu, waardoor de zuigkracht niet al te sterk is. Sommige robotstofzuigers hebben een turbo-stand om zand van de vloer en/of tapijt te reinigen, waarbij zij ook hun hoogte kunnen bijstellen bij hoogpolig tapijt of vloerbedekking. De meeste robotstofzuigers rijden na afloop zelfstandig naar hun basisstation om op te laden. Door gebruik te maken van Infrarode straling en sensoren (zoals bij televisie afstandsbedieningen) wordt het basisstation terug gevonden.
- Centraal stofzuigsysteem
Bij een centraal stofzuigsysteem staat de motor vast opgesteld in bijvoorbeeld de garage, berging of bijkeuken. Vanaf dit punt lopen PVC-leidingen naar verschillende stofzuigcontacten in het pand. Op deze stofzuigcontacten kan eenvoudig een slang worden aangekoppeld, waarbij via een schakelcontact van 24 volt in het stofzuigcontact de motor van de stofzuigunit automatisch wordt ingeschakeld. Zo kan er worden gestofzuigd zonder de zware stofzuiger mee te hoeven slepen, zonder geluidsoverlast en zonder nare stofzuigluchtjes. Middels een schuifregelaar op het handvat van de slang kan de stofzuigunit op afstand worden in- en uitgeschakeld en is het toerental van de motor traploos regelbaar. Dus krachtig wanneer het moet; energiezuinig wanneer het kan.
De retourlucht wordt naar buiten gevoerd. Bij de betere systemen geschiedt de stofafzuiging volledig filterloos, door middel van geavanceerde cycloontechnologie. Huisstofmijten en andere micro-organismen worden zo niet weer de woonruimte ingeblazen, waardoor een schoon en hygiënisch leefmilieu ontstaat. Dit is van zeer groot belang voor mensen met een luchtwegaandoening, zoals astma.
De zuigmond, -buis en -slang zijn hetzelfde als bij een mobiele stofzuiger, alleen is de slang een stuk langer (7, 9 of 11 meter).
Hygiëne
Door de kracht van de motor blaast een gewone stofzuiger de allerkleinste stofdeeltjes weer uit. Dit kan bij mensen met allergie een probleem zijn, omdat juist het pollen en de allergenen in de lucht worden geblazen, terwijl die eerst rustig in het tapijt zaten. Zo zijn er door de tijd steeds meer filters bijgekomen, en inmiddels zijn 4 of 5 filters normaal.
Een andere bron voor allergie is de huisstofmijt (en de uitwerpselen daarvan). Met een gewone stofzuiger wordt echter maar een heel beperkt deel van de huisstofmijten uit een tapijt gezogen.
Tegenwoordig hebben moderne stofzuigers een (elektronisch) regelbare zuigkracht.
EU-verordening
Begrenzing van het vermogen
Begin juli 2013 vaardigde de Europese Commissie met de Verordening (EU) Nr. 666/2013 een verordening voor stofzuigers uit op grond van de richtlijn ecologisch ontwerp. Vanaf 1 september 2014 mogen alleen nog stofzuigers worden verkocht met een stroomverbruik van maximaal 1600 Watt. Vanaf 2017 wordt deze grenswaarde teruggebracht tot 900 Watt. Tegelijkertijd worden er ook limieten vastgelegd voor stof- en geluidsemissie en minimale waarden voor stofabsorptie en duurzaamheid.
Wetenswaardig
Als het mondstuk van de stofzuiger afgesloten wordt, zodat geen lucht meer aangezogen kan worden, gaat het toerental van de motor omhoog. Dit is ook te horen, omdat het geluid dat de motor maakt hoger wordt. Dit lijkt op het eerste gezicht niet logisch: de motor heeft het 'zwaarder' en dus zou het toerental omlaag moeten gaan. Maar omdat de motor zichzelf vacuüm zuigt, ondervindt de centrifugaalpomp minder weerstand omdat er minder lucht is. En dus gaat het toerental omhoog. En het energieverbruik omlaag, wat ook op het eerste gezicht onlogisch lijkt. Hierdoor wordt de motor wel warmer omdat er minder koude lucht voorbij komt stromen om te koelen. Afsluiten van het mondstuk kan dus leiden tot het te warm worden van de motor. De hedendaagse stofzuigers hebben hier een beveiliging voor ingebouwd zodat de motor niet direct doorbrandt maar uitgaat om af te koelen.
Externe link
- 100 jaar stofzuigers op Historiek
 |
Zie de categorie Vacuum cleaners van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |