Stalmest
Stalmest is een mengsel van vaste (ontlasting) stoffen, urine en stro. Het is een mestsoort.
Afbraak
In de verse stalmest ontwikkelen zich diverse micro-organismen, waarvan de belangrijkste zijn:
Door de micro-organismen worden de organische stoffen, zoals eiwitten, koolhydraten en vetten tot eenvoudigere verbindingen afgebroken, zowel organische als anorganische. De schimmels, die voor afbraak van het stro zorgen en de aerobe bacteriën, die de feces afbreken ontwikkelen zich alleen als er voldoende lucht in de mest aanwezig is. De straalschimmels breken zeer moeilijk afbreekbaar materiaal af. Door de activiteiten van deze micro-organismen kan de temperatuur in de mest flink stijgen. Onder anaerobe omstandigheden werken alleen de anaerobe bacteriën en straalschimmels en wordt de mest niet alleen minder ver afgebroken, maar gaat de afbraak ook langzamer, waardoor de temperatuur veel lager blijft.
Voor bemestingsdoeleinden is vooral 1 jaar oude mest geschikt, doordat deze beter strooibaar is en de voedingsstoffen makkelijker voor de planten beschikbaar zijn.
Samenstelling
In tegenstelling tot kunstmest heeft stalmest een wisselende samenstelling. De gemiddelde samenstelling van mest in grammen per kg is:
| Mestsoort | water | organische stof |
effectieve organische stof*) |
stikstof | fosforzuur | kali | magnesium | kalk | chloor |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| runderstalmest | 750 | 140 | 77 | 5 | 3 | 4,5 | 1,5 | 4 | 1,5 |
| champost | 530 | 180 | 88 | 5 | 3 | 5 | 5,5 | 59,5 | |
| droge hennenmest | 188 | 21 | 17 | 11 | 4,5 | ||||
| kalkoenenmest | 232 | 27 | 21 | 20 | |||||
| kalverendrijfmest | 5 | 3 | 1 | 2 | 0,5 | ||||
| kippenstrooiselmest | 400 | 350 | 230 | 21 | 26 | 15 | 4 | 34 | 6 |
| paardenmest | 126 | 5 | 3 | 6 | |||||
| rundveedrijfmest | 905 | 60 | 30 | 5 | 2 | 7 | 1 | 2 | |
| stapelbare varkensmest | 770 | 160 | 88 | 7 | 18 | 8 | 2,5 | 9 | |
| varkensdrijfmest | 920 | 63 | 18 | 7 | 4 | 7 | 0,1 | 3,5 | |
| vaste varkensmest | 64 | 7 | 8 | 3 | 1,5 | ||||
| vleeskuikenmest | 279 | 28 | 15 | 20 | 6 | ||||
| zeugendrijfmest | 11 | 4 | 3 | 4 | 1 |
*) De effectieve organische stof is de hoeveelheid organische stof die na 1 jaar nog in de grond aanwezig is.
Soorten
De volgende belangrijkste soorten organische mest kunnen onderscheiden worden:
- Paardenmest
- Rundermest
- Varkensmest
- Kippenmest
Paardenmest
Paardenmest is tegenwoordig de belangrijkste soort stalmest. De meeste paardenmest wordt gebruikt voor de champignonteelt. Vroeger werd paardenmest ook gebruikt voor het opwarmen van broeibakken voor de teelt van komkommers. Paardenstalmest gaat namelijk zeer gemakkelijk broeien door de aanwezige ammoniak en bacteriën.
Rundermest (koemest)
Tegenwoordig worden koeien bijna niet meer in een grupstal gehouden, maar in een ligboxenstal, waar geen stro wordt gebruikt en waarbij de mest in een mestkelder wordt opgeslagen. Deze mest wordt drijfmest genoemd. In de biologische sector wordt een potstal gebruikt, die een kwalitatief zeer goede stalmest levert. Runderstalmest heeft afhankelijk van de voeding van de koe een verschillende samenstelling. Wordt eiwitrijk voer gegeven dan heeft de stalmest ook een hoger stikstof- en fosforzuurgehalte. Voor de particulier is er gedroogde koemest in de handel.
Uitrijden
Stalmest wordt veelal met een mestverspreider achter een tractor over het gras- of bouwland verspreid. De bodem van de wagen wordt naar achteren geduwd en door een aangedreven schoepenas aan de achterkant van de wagen wordt de mest over het land verspreid.
Mestverspreider
Achterzijde mestverspreider
Uitrijden van stalmest