Slaapmiddel

De belangrijkste verschillen tussen slaapmiddelen onderling liggen op het gebied van de werkingsduur, de inwerktijd en de veiligheid bij overdosering. Langwerkende middelen worden ook wel doorslaapmiddelen genoemd en middelen die snel werken maar ook snel zijn uitgewerkt worden inslaapmiddelen genoemd. Voordeel van de korter werkende middelen is dat zij leiden tot minder sufheid overdag.

Soorten slaapmiddelen.

benzodiazepinen

Temazepam, zolpidem, lormetazepam en zopiclon zijn middelen van eerste keus, vanwege hun niet te lange werkingsduur.

zolpidem en zopiclon

worden ook Z-producten genoemd en hebben geen bewezen voordelen boven benzodiazepines en werken volgens een gelijkaardig werkingsmechanisme.

chloraalhydraat

Het gebruik van chloralhydraat is af te raden, met name vanwege de risico's bij overdosering.

barbituraten

worden niet meer voorgeschreven als slaapmiddel met name vanwege de risico's bij overdosering.

• Tolerantie (steeds meer nodig hebben voor hetzelfde effect), met als mogelijke gevolgen afhankelijkheid en verslaving.
• Sufheid overdag. Dit hangt samen met de werkingsduur, en treedt minder op bij de (zeer) kort werkende middelen.
• Ademdepressie bij (soms geringe) overdosering. Van belang bij bepaalde chronische aandoeningen van de luchtwegen.
• Bij bejaarden is de kans op een gebroken heup door een val aanzienlijk groter bij gebruik van een slaapmiddel.[1]
• De remslaap, de periodes waarin men droomt zijn meestal korter. Medisch gezien is dit waarschijnlijk niet van belang.[2][3] De slaapmiddelen zolpidem en zopiclon beïnvloeden de remslaap het minst.
• Twee tabletten zolpidem kunnen de ademhaling onderdrukken en bij mensen met slaapapneu het zuurstofgehalte in het bloed doen dalen.[4]

De meeste middelen dienen niet langer dan maximaal 4 weken achtereen gebruikt te worden. (Chloralhydraat maximaal 2 weken).
Dit heeft te maken met het feit dat na een aantal weken het lichaam aan bovenstaande middelen gewend is. Men zou dan telkens een grotere dosis moeten nemen om hetzelfde slaapbevorderende effect te krijgen. Dit werkt een lichamelijke afhankelijkheid en verslaving in de hand. Langdurig gebruik werkt ook een psychische verslaving in de hand. Men denkt zonder het pilletje niet meer in slaap te kunnen komen.
De werkzaamheid van zolpidem en zopiclon zou langer behouden blijven dan die van andere middelen, in de meeste richtlijnen voor slaapmiddelen gebruikmaakt men echter dit onderscheid niet.

Een overdosering met barbituraten kan fataal zijn. Overdosering met benzodiazepines verloopt vrijwel nooit dodelijk.

In (internationale) richtlijnen met betrekking tot het gebruik van slaapmiddelen, wordt langdurig gebruik afgeraden. Desondanks zijn in Nederland meer dan honderdduizend mensen verslaafd aan slaapmiddelen (met name benzodiazepines).

In België alleen al worden dagelijks 735.000 slaappillen ingenomen. Dat blijkt uit cijfers van de Belgische geneesmiddelenindustrie.[5]

Benzodiazepines dienen geleidelijk te worden afgebouwd; gedurende een aantal weken stapsgewijs de dosis verlagen. Doet men dit niet, dan is de kans op ontwenningsverschijnselen groter. Een ontwenningsverschijnsel bij slaapmiddelengebruik, is dat men na het stoppen juist weer last van slapeloosheid krijgt. Voor een afbouwschema zie het artikel benzodiazepine.