Sint-Janskerk (Luik)

De Sint-Janskerk in 1735

De kerk komt aan zijn bijnaam "Sint-Jan-op-het-eiland" omdat het gebouw vroeger op een eiland lag, dat door een Maasarm van de rest van de stad was afgesneden.

De eerste Sint-Janskerk werd tussen 980 en 987 gesticht door prins-bisschop Notger. Deze werd er in 1008 ook begraven. Het oorspronkelijke bouwplan vertoont gelijkenis met dat van de centraalbouw van de Akener paltskapel, het oudste deel van de Dom van Aken.

De Sint-Janskerk was een van de zeven kapittelkerken van Luik. Aan het kapittel waren doorgaans 30 prebenden verbonden, waarmee het tot de grotere kapittels in de Nederlanden behoorde. In de 14e en 15e eeuw waren er enkele componisten van de Franco-Vlaamse School als kanunnik aangesteld (o.a. Johannes Ciconia, Johannes de Limburgia en Johannes Brassart).

Uit de 16e eeuw stamt de laatgotische kruisgang. Hier zijn grafstenen geplaatst die dateren van 1400-1700. In het midden van de pandhof bevindt zich een standbeeld van Notger, in 1891 vervaardigd door Rixgens. In 1754 werd het kerkgebouw deels gesloopt en op dezelfde plattegrond herbouwd in classicistische stijl. Het ontwerp was van Gaetano Matteo Pisoni; uitvoerend architect was de jonge Luikenaar Jacques-Barthélemy Renoz. De Romaanse westwerktoren bleef gespaard.

Door de Fransen werd het kapittel opgeheven en in 1798 werden de kerk met de kruisgang en de aangrenzende kapittelgebouwen verkocht aan drie ex-kanunniken. De meeste kunstvoorwerpen uit de kerkschat van het kapittel zijn tijdens de Franse Tijd verloren gegaan. Een verguld zilveren miskelk uit 1519 bevindt zich in de collectie van het Rijksmuseum Amsterdam.