Schrijftolk

Een schrijftolk (ook wel audiotolk genoemd) typt het gesprokene uit met een velotype of veyboard. De cliënt kan het getypte vervolgens nalezen op het beeldscherm van een aangesloten laptop. Op verzoek van de cliënt kan de schrijftolk een digitaal bestand van de cliënt met alle getypte teksten overhandigen, dit is echter geen verplichting. De schrijftolk is geschikt voor doven die de gebarentaal niet of slecht beheersen. Buiten het gesproken gedeelte geeft de schrijftolk ook informatie weer zoals lachen, nuances in de stem, stemverheffingen en belangrijke omgevingsgeluiden zolang het gesprek hiertoe de mogelijkheid laat.

Een schrijftolk wordt veel ingeschakeld voor plots- en laatdoven, doven die de gebarentaal niet machtig zijn, voor mensen met een auditief-visuele beperking, mensen met een andere handicap zoals autisme en voor mensen die sterk visueel ingesteld zijn. Het werkterrein van de schrijftolk is heel divers (privé, werk en onderwijs).

In Nederland werkt de schrijftolk met een speciaal toetsenbord, een zogenaamd veyboard of velotype. In Vlaanderen (België) wordt dit ook verwezenlijkt met een gewoon toetsenbord en is het zelfs mogelijk om dit gewoonweg op papier te doen. Op dit veyboard of velotype typt de tolk lettergrepen in en geen losse letters, hierdoor kan de tolk de spreeksnelheid beter bijhouden dan met een gewoon toetsenbord. De gesproken tekst kan dan afgelezen worden, hetzij op het beeldscherm van de computer van de tolk, hetzij via een projector op een groter scherm. Vanzelfsprekend wordt er rekening gehouden met contrast en duidelijkheid van het lettertype maar past de tolk zich ook aan aan de wensen van de klant. (lettertype, kleuren, grootte enz.)

De ondertiteling via teletekst van live-televisieprogramma's (zoals Koppensnellers) wordt eveneens door schrijftolken met een veyboard of velotype gedaan.

De situatie in Nederland

Belangrijke Nederlandse schrijftolken waren onder andere Daniel Tuijnman, Tijn Berkelmans en Wim Gerbecks. Marie-José Wissink was de eerste - en een paar jaar lang ook de enige - officieel geregistreerde schrijftolk in Nederland. Zij werd veel gevraagd voor tolkopdrachten in het onderwijs en stichtte op 1 september 1996 haar eigen bedrijf, 'Wissink Audiotolk'. Het bedrijf werd begin 21ste eeuw opgeheven, vanwege het feit dat alleen Tolknet door de overheid werd erkend als tolkbemiddelingsbureau.

Medio juli 2006 waren er 31 geregistreerde schrijftolken in heel Nederland. Zij werkten zelfstandig en/of via Tolknet.

Op de Hogeschool Utrecht is er sinds 2000 een eenjarige HBO-opleiding tot schrijftolk. Om de kwaliteit te verhogen wordt door de Hogeschool Utrecht een tweejarige opleiding ontwikkeld, die in het studiejaar 2007/2008 van start is gegaan. Verder doorstuderen voor een bachelor Nederlandse Gebarentaal behoort dan ook tot de mogelijkheden.

De situatie in Vlaanderen

In 2002 begon de vzw Mentor (te Kortrijk) met de opleiding "schrijftolk-notetaker". Dat was naar aanleiding van de grote behoefte onder de groep doven/slechthorenden die niet of onvoldoende de Vlaamse Gebarentaal beheersten. Voorheen deden tolken in gebarentaal soms ook typewerk, maar die konden de vraag niet aan of vonden zichzelf niet vaardig genoeg.

Vanaf 1 februari 2004 verzorgt Mentor samen met VSPW Gent de modulair opgebouwde opleiding Graduaat Tolk voor Doven. Binnen de opleiding kan gekozen worden uit de opties Tolk Vlaamse Gebarentaal of Schrijftolk/Notetaker.

In juli 2006 heeft de Vlaamse regering het beroep van schrijftolk erkend.

Niet-erkende schrijftolken

Er zijn schrijftolken die de vereiste opleiding (nog) niet hebben gedaan. Ze zijn als zodanig geen erkende tolken en ook geen lid van een beroepsvereniging, behalve studenttolken. De studententolken mogen lid van een beroepsvereniging worden zolang ze aan de hogeschool studeren. Niet-erkende tolken kunnen het minimumloon en de reiskosten uitbetaald krijgen voor het uitvoeren van tolkopdrachten.

Er zijn in dit kader twee groepen te onderscheiden:

  • Student-schrijftolk

Studenten moeten om te kunnen afstuderen een bepaald aantal uren tolken. De dove of slechthorende cliënt kan bij het indienen van een tolkopdracht specifiek aangeven of de gewenste schrijftolk een student mag zijn.

  • Notitiemaker

Een notitiemaker (soms ook communicatie-assistent genoemd) heeft geen professioneel veyboard, er wordt hem een computer of laptop ter beschikking gesteld door de opdrachtgever waarop hij het gezegde kan typen. De enige eis die aan een notitiemaker wordt gesteld is dat hij een cursus blind typen heeft gevolgd.

Zie ook

Nederland

Vlaanderen

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.