Rudolf I van de Palts

Rudolfs vader was Lodewijk II de Strenge, hertog van Beieren en Rijnpaltsgraaf. Zijn moeder was diens derde vrouw Mathilde van Habsburg, de dochter van rooms-koning Rudolf van Habsburg en erfgravin Gertrude van Hohenberg.

Rudolf was in de twisten binnen het huis Wittelsbach verwikkeld. Reeds vroeg lag hij in conflict met zijn broer, de latere keizer Lodewijk IV. In de Slag bij Göllheim vocht Rudolf aan de verliezende kant van zijn schoonvader Adolf van Nassau. Bij de verkiezing van zijn oom Albrecht behoorde Rudolf samen met de Rijnse Keurvorsten tot de hem afwijzende minderheid. Met een belegering van Heidelberg bedwong Albrecht in 1301 Rudolf, waarop ook de resterende oppositie tegen de koning instortte.

In 1310 nam Rudolf aan de Italiëveldtocht van Hendrik VII deel, maar brak deze vroegtijdig af. In 1314 lag hij opnieuw in conflict met zijn broer Lodewijk en ondersteunde in datzelfde jaar zelfs Habsburger Frederik de Schone, tegenstander van het huis Wittelsbach. Kort daarop begon Lodewijk IV echter in de Palts en in Beieren een militair offensief.

In 1317 gaf Rudolf na een reeks van nederlagen in zijn uitzichtloos geworden positie de gezamenlijke heerschappij-aanspraak op. In 1329 gaf Lodewijk in het Huisverdrag van Pavia de Palts terug aan de nakomelingen van Rudolf. Daardoor splitste de dynastie van de Wittelsbachers zich in een oudere tak van de Palts en een jongere tak van Beieren. Deze laatste stierf in 1777 in mannelijke lijn uit en werd door de nakomelingen van Rudolf geërfd.

Paltsgraaf en hertog Rudolf I trouwde op 1 september 1294 in Neurenberg met gravin Mechtild van Nassau (1280–1323), dochter van rooms-koning Adolf van Nassau en zijn vrouw Imagina van Isenburg-Limburg. Uit het huwelijk kwamen zes kinderen voorts:

• Lodewijk, erfprins van de Palts (1297–1312);
• Adolf (1300–1327) ∞ 1320 gravin Irmengard van Oettingen (-1389 als non in het klooster Liebenau bij Worms);
• Rudolf II (1306–1353)

1. ∞ 1328 prinses Anna van Görz, Tirol en Karinthië (1300–1335),
2. ∞ 1348 prinses Margaretha van Sicilië uit het huis Aragon (1331–1377);

• Ruprecht I (1309–1390)

1. ∞ 1350 gravin Elisabeth van Vlaanderen-Namen uit het huis Dampierre (1340–1382),
2. ∞ 1385 prinses Beatrix van Berg (1360–1395);

• Mechthild (1312–1375) ∞ 1331 graaf Jan III van Sponheim (-1399);
• Anna (1318–1319).

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Rudolf_I._(Pfalz) op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• A. Schmid, art. Rudolf I. (der Stammler), in Neue Deutsche Biographie 22 (2005), pp. 182-183.