Quassie van Timotibo
Quassie van Timotibo (Guinea (West-Afrika), 1692 – Paramaribo, 12 maart 1787) was een 18de-eeuwse Surinaamse kruidenkenner en was beroemd en berucht als zwarte jager op weggelopen slaven in de kolonie Suriname.
Quassie was een "zoutwaterslaaf", dat wil zeggen in Afrika geboren: hij kwam van de kust van Guinea en werd aan het eind van de 17de eeuw naar Suriname verscheept, waar hij als slaaf werd tewerkgesteld op de plantage Nieuw-Timotibo aan de Perica. Hij onderscheidde zich al spoedig als lukuman (ziener) en kenner van de talen van Karaïben en Arowakken. Hij bezat bovendien een enorme kennis van kruiden en ontdekte het Quassie-bitter of kwasibita, een koortswerend middel dat door Linnaeus onderzocht zou worden. In 1730 ontving hij een gouden borstplaat met de inscriptie Quassie, trouw aan de blanken.
Gouverneur Mauricius achtte hem "te hoog van geest" voor slavenwerk, kocht hem en liet hem naar de stad overbrengen. Van daaruit vervulde hij een belangrijke rol in het opsporen van voortvluchtige slaven. In 1776 bracht hij een bezoek aan Holland, waar hij door de stadhouder werd ontvangen. Door de Schotse kapitein J.G. Stedman werd hij Graman Quacy genoemd, van Granman (Grootopperhoofd).
Postuum
De centrale vraag van het leven van Quassie is of hij een bruikbaar instrument was in handen van de koloniale macht, of was hij een zwarte intellectueel, een schelm die dankzij zijn geraffineerdheid kans zag zijn lot in eigen voordeel om te buigen? Historicus Frank Dragtenstein kwam in 2004 met een studie waarin hij vooral de kwaliteiten van Quassi als slavenjager belicht. Dragtenstein haalde op basis van archiefonderzoek tal van nieuwe feiten boven: hoe Quassie te werk ging als handlanger van de koloniale overheid en hoe hij door de zwarten werd gevreesd, gewantrouwd en aangevallen. Zo valt er ook een nieuw licht op Mauricius die met Quassies hulp vrije indianen tot slaaf maakte.
Over Quassie van Timotibo
- Kwasi is de Ashanti-/Ndyukanaam voor iemand die op zondag geboren is, zie Akan-voornamen.
- Frank Dragtenstein, "Trouw aan de blanken"; Quassie van Nieuw Timotibo, twist en strijd in de 18de eeuw in Suriname. Amsterdam: NiNsee/KIT Publishers, 2004.