Peter Sloterdijk

Zijn werk Kritiek van de cynische rede dat in 1983 verscheen, bracht de nog jonge Sloterdijk haast onmiddellijke roem als een van de meest gelezen en vooral beruchte filosofen van de moderne tijd. Hoewel sommige filosofen hem zijn gebrek aan academische gestrengheid en zijn aforistische stijl verweten, waren er anderen, zoals Habermas, die hem wel serieus namen.[1] Hoewel hij nu een academisch filosoof is en aan universiteiten onderwijst, is zijn schrijfstijl onveranderd gebleven. Ook zijn de onderwerpen waar hij zich op richt even ongewoon als vroeger.

Peter Sloterdijk houdt zich niet bezig met de grote metafysische, ontologische en epistemologische problemen. Over de traditionele 'Grote thema's' van de filosofie zegt hij in Kritiek van de Cynische rede het volgende:

Als postmodernist heeft Sloterdijk geen plaats voor absolute waarheid. Evenmin bestaat voor hem zoiets als algemeen geldende ethische principes. Hij geeft zelf dus ook geen sluitende antwoorden op vragen waar ieder mens mee zit, zoals 'Hoe moet ik leven?' en 'Door welke waarden en principes moet ik me laten leiden?' In tegenstelling tot bijvoorbeeld Marx en Kant bouwt hij geen immanent filosofisch systeem van deugden en waarden op.

In 'Kritiek van de Cynische rede' accepteert hij dat de huidige westerse maatschappij vooral gebaseerd is op nihilisme, maar stelt hij een andere benadering voor. De huidige houding die mensen tegenover het nihilisme aannemen, is cynisme, dat hij als uitvloeisel van de Verlichting ziet. Dit cynisme plaatst hij tegenover het kynisme, dat hij prefereert als een betere reactie tegenover nihilisme.[2]

In zijn meer recente werk, de trilogie 'Sferen'[3], is zijn basisgedachte dat 'wie in de wereld is, ook altijd in een sfeer is', van de intieme sfeer van het paar (bijvoorbeeld de geliefden), naar grote metafysische stelsels (bijvoorbeeld Plato), van microsferen naar macrosferen.

Daarna publiceerde hij Zorn und Zeit (Nederlandse vertaling Woede en Tijd), enkele kleinere werken, Gottes Eifer. Vom Kampf der drei Monotheïsmen. (Verlag der Weltreligionen im Insel Verlag, 2007), over de historische wedijver tussen jodendom, christendom en islam, en het kleine werkje Theorie der Nachkriegszeiten - Bemerkungen zu den deutsch-französischen Beziehungen seit 1945 (72 pagina's, juli 2008).

In maart 2009 verscheen in Duitsland zijn volgende grotere essay, waarvan de hoofdtitel ontleend is aan een passage uit een sonnet van de dichter Rilke[4]: Du mußt dein Leben ändern - Über Anthropotechnik (714 pagina's).

In 2011 ontving Sloterdijk een eredoctoraat van de Radboud Universiteit.

In 2014 zag Die schrecklichen Kinder der Neuzeit. Über das anti-genealogische Experiment der Moderne (Nederlandse vertaling De verschrikkelijke kinderen van de nieuwe tijd) het licht (489 pagina's). Het is een uitgebreid werk over de moderniteit die beschreven wordt als een breuk met traditie - traditie die vanuit die moderniteit als negatief beoordeeld wordt. In de plaats komt het steeds sneller vooruit lopen om toch maar niet te vallen. Sloterdijk wordt er met de jaren niet milder op.

Naar aanleiding van zijn 60-jarige verjaardag schreef collega Rüdiger Safranski een artikel over hem in Die Welt, waarin hij hem betitelde als de meest polariserende en tevens meest humoristische filosoof van deze tijd: "Kein deutscher Philosoph ist in seiner Produktivität derart polarisierend und zugleich humorvoll".[5]

Hoewel Sloterdijk in Die Zeit ook wel is geroemd als "Großintellektueller"[6] is hij géén onomstreden auteur.

Zo werd hij naar aanleiding van zijn lezing Regeln für den Menschenpark (Regels voor het Mensenpark), die hij eind juli 1999 hield in het Beierse slot Elmau, er door tegenstanders van beschuldigd een pleidooi te houden voor eugenetica. Ze verweten hem een fascist en bovendien een antisemiet te zijn. Normaal gezien zou deze lezing geen probleem opgeleverd hebben bij een publiek van erudiete luisteraars, maar enkele journalisten waren de zaal binnengeglipt. Zij brachten delen van Sloterdijks lezing naar buiten en die verschenen uit de context gerukt in kranten en tijdschriften: het eigenlijke thema van de rede was niet genetische manipulatie maar het einde van het literaire humanisme. Sloterdijk beschouwde dit humanisme als een remmende kracht omdat jonge mensen erdoor werden aangezet tot beschaving en zelfbeheersing. De media hadden deze beschavende invloed echter onderuitgehaald, en daarom was er nu opnieuw behoefte aan een 'remmende factor'. Daarbij sloot de filosoof genetische manipulatie niet uit. De school heeft de concurrentie met de massamedia verloren, stelt Sloterdijk. "De mensheid moet op zoek naar nieuwe methoden om zichzelf te temmen." De invloed van Nietzsche is nooit veraf bij Sloterdijk.

Sloterdijks aforistische, literaire stijl is wat minder toegankelijk voor lezers die iets meer houvast wensen, of verwachten dat hij met conclusies komt aanzetten. Zo ook oud-eurocommissaris Frits Bolkestein, die Sloterdijk in een debat openlijk aanviel op zijn theorieën en de waarde van zijn filosofisch werk: "Pure fantasie, professor!" en "U presenteert helemaal geen theorie, uw boek is een verzameling bon mots, anekdotes, verhalen!"[7]