Panhelleense Spelen
In de Griekse oudheid waren er vier grote Panhelleense Spelen (Oudgrieks: ἀγῶνες, agōnes; wedstrijden), wedstrijden voor alle Grieken. Deze wedstrijden stonden open voor atleten, artiesten en publiek uit alle delen van de Griekssprekende wereld. Deze spelen werden ook wel de 'Kransspelen' genoemd, omdat de winnaars slechts een krans als prijs kregen.
De Grieken kwamen er samen in de ware agonale geest en leerden er elkaar waarderen om hun menselijke gaven. Door een langdurig onderling contact tussen afgevaardigden van verscheidene staten en culturen stegen deze bijeenkomsten ver uit boven het louter sportieve of religieuze niveau, en werden waardevolle elementen in de groei naar Griekse eensgezindheid.
Vele idealistische staatslieden hebben vruchteloos gehoopt dat uit het samen deelnemen aan de agones ook een grotere samenhorigheid op politiek vlak zou groeien, en dat de afzonderlijke stadstaten zich zouden verenigen binnen de grenzen van één Griekse staat. Zover is het nooit gekomen: het particularisme bleek uiteindelijk sterker te zijn dan het streven naar unitarisme.
De vier Panhelleense Spelen waren:
De Olympische Spelen
- in Olympia in Elis (Peloponnesus)
- vierjaarlijks, in de maanden juni / juli
- ter ere van de god Zeus
- oorsprong mogelijk nog in het 2de millennium v.Chr., volgens de traditie gesticht door Pelops, die dankzij een wagenwedren in Elis zijn echtgenote en de koningstroon had gewonnen
- prijs: olijfkrans en heilige olijfolie
- zie ook Geschiedenis van de Olympische Spelen
De Pythische Spelen
- in Delphi
- vierjaarlijks, in augustus / september van het 3de jaar van elke Olympiade
- ter ere van de god Apollo
- sinds ± 600 v.Chr., ter herinnering aan Apollos overwinning op het monster Python
- prijs: laurierkrans
De Isthmische (of Korinthische) Spelen
De Nemeïsche Spelen
- bij het stadje Nemea in Argolis (Peloponnesus)
- tweejaarlijks, twee maanden na de Isthmische Spelen
- ter ere van Zeus
- oorsprong werd in verband gebracht met de lijkspelen ter ere van een jong prinsje uit het Nemeïsche koningshuis
- prijs: krans van selderijbladeren
Van al deze Panhelleense spelen waren de Olympische Spelen de belangrijkste.
Bij elk van de Panhelleense Spelen werd een krans gegeven aan de winnaar (of de eigenaar van de paarden). zie:
- De Olijfkrans van de Olympische Spelen, oorspronkelijk ter ere van Zeus
- De Lauwerkrans van de Pythische Spelen, oorspronkelijk ter ere van Apollo
- De Pijnboomkrans van de Corinthische Spelen ter ere van Poseidon
- De Selderijkrans van de Nemeïsche Spelen ter ere van Zeus
Kalender van de Panhelleense Spelen
De volledige cyclus van de Spelen bestreek een periode van vier (zonne)jaren, waarbij die in Olympia en Delphi vierjaarlijks, die op de Isthmos en in Nemea tweejaarlijks plaatsvonden. Dit doet vermoeden dat de volgende cyclus van kracht was:
zonnejaar I - juni/juli: Olympische Spelen (vb. 480 v.Chr.)
zonnejaar II - juli/augustus: Nemeïsche Spelen (vb. 479 v.Chr.)
zonnejaar II - april/mei: Isthmische Spelen (vb. 478 v.Chr.)
zonnejaar III - augustus/september: Pythische Spelen (vb. 478 v.Chr.)
zonnejaar IV - juli/augustus: Nemeïsche Spelen (vb. 477 v.Chr.)
zonnejaar IV - april/mei: Isthmische Spelen (vb. 476 v.Chr.)
zonnejaar I - juni/juli: Olympische Spelen (vb. 476 v.Chr.)
etc...
Hierbij dient opgemerkt te worden dat de oude Grieken het (zonne)jaar lieten beginnen bij de zomerzonnestilstand (21 juni), dat wil zeggen dat volgens onze tijdrekening de Isthmische Spelen in hetzelfde jaar zouden vallen als de Olympische of de Pythische. Voor de oude Grieken was dat niet zo; voor hen vielen Isthmische en Nemeïsche Spelen in hetzelfde jaar.
de Asklepische Spelen
Ook in Epidaurus werden spelen voor atleten georganiseerd. Hier gebeurde dit ter ere van Asklepios.