Pa van der Steur

Johannes ("Pa") van der Steur (Haarlem, 10 juli 1865 - Magelang (Indonesië), 16 september 1945) was een zendeling in het voormalige Nederlands-Indië, bekend geworden door zijn werk in Huize Oranje-Nassau ten bate van verlaten Indo-Europese kinderen. Hij werd wel de vader van 7.000 kinderen genoemd.

Vader Van der Steur met een groep oudere jongens

Meisjes poseren bij hun speelplaats

Jongensbadplaats bij Huize Oranje-Nassau

In 1892 vertrok hij als zendeling naar Java. Deze onderneming werd met geld en goederen gesteund door onder anderen baronesse Van Randwijck-Van Hogendorp, die hem ook gedurende zijn verdere leven en werk met raad en daad terzijde bleef staan.

Hij begon in 1893 verwaarloosde kinderen in zijn huis op te nemen. Volgens de toenmalige koloniale mores in Nederlands-Indië werden kinderen die door Europeanen werden verwekt bij Indische vrouwen vaak niet erkend. Als een vader zijn vaderschap niet erkende, vertrok of overleed, en de moeder niet in staat was voor deze kinderen te zorgen, zwierven ze vaak aan hun lot overgelaten in de kampongs rond. Deze kinderen stonden bekend als 'soldatenkinderen'. Van der Steur ontfermde zich over hen en werd door hen in de wandeling Pa genoemd. Uiteindelijk heeft hij ruim 7.000 van deze verschoppelingen opgevangen, gezorgd dat ze een opvoeding kregen en hen als Indische Nederlanders de kans gegeven op een plaats in de koloniale samenleving.

In Magelang op Java leidde hij Huize Oranje-Nassau, waar de pupillen ondanks beperkte financiële middelen een degelijke christelijke opvoeding kregen. Hij verrichtte zijn werk eerst samen met zijn zuster Marie en later met zijn vrouw Anna Maria van der Steur-Zwager (1870-1936) - die beiden Moe van der Steur werden genoemd - en vele anderen. De pupillen werden vaak Steurtjes genoemd. Dankzij een gedegen opleiding konden voormalige pupillen later veelal goed hun brood verdienen. In heel Indië wist men wie Pa van der Steur was en wat hij deed.

In een boekje “Zo was het in Magelang” van A. v.d. Veen wordt gesproken over de invloed die Van der Steur met zijn initiatief op de hele Indische maatschappij had: “Pa werd van zonderling tot lichtend voorbeeld. De spotlach verdween en de schaamte voerde honderden mensen tot nieuwe daden. In heel Indië kwam een kordater streven tot uiting om het pauperdom te bestrijden. Een geweten werd wakker.”

Begin 1944 werd Pa van der Steur door de Japanners geïnterneerd. Toen de Steurtjes kort na de bevrijding hoorden, dat Pa de kampen had overleefd, haalden ze hem op en brachten ze hem - voorzichtig rijdend vanwege zijn erg pijnlijke hongeroedeem - naar zijn Huize Oranje-Nassau terug. Daar overleed hij te midden van zijn Steurtjes.

Het werk dat Van der Steur begon wordt, met steun vanuit Nederland, in Indonesië nog steeds voortgezet.