Koninklijke PBNA

Het schriftelijk onderwijs is een vorm van afstandsonderwijs. Zowel de cursisten als de docenten bevinden zich buiten het gebouw van het instituut. Het instituut zendt de cursist schriftelijke lessen waarin huiswerkopdrachten zijn opgenomen. De cursist maakt de opdrachten en stuurt deze terug naar het instituut, dat het doorstuurt naar een docent. De docent beoordeelt de opdracht die via het instituut weer wordt teruggezonden naar de cursist. De cursus wordt afgesloten met een examen dat vaak op een aantal plaatsen in het land wordt afgenomen.

De architect E.J. Rotshuizen richt op 15 september 1912 in Arnhem een Bouwkundig Instituut op. Op 1 april 1913 volgt een samenvoeging met het Arnhemse Ingenieursbureau van de heer F. Wind. De nieuwe organisatie krijgt de naam Polytechnisch Bureau Nederland. Later wordt daar Arnhem aan toegevoegd, zodat de afkorting PBNA ontstaat. De notariële acte is echter nog nauwelijks droog als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Rotshuizen en Wind worden onder de wapenen geroepen, net als veel van hun cursisten. Zelfs tijdens de oorlogsjaren is de vraag naar schriftelijk technisch onderwijs echter niet te stuiten. In 1918 betrekt men dan ook een groter gebouw aan de Velperbuitensingel in Arnhem. Technisch Nederland vindt de weg naar PBNA. In 1924 zendt het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs KIVI gecommitteerden naar de PBNA-examens. In dat jaar heeft PBNA 1400 cursisten, een directie met staf, 5 cursusleiders en 112 docenten. Er zijn spreekuren op zaterdagmiddag.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vorderen de Duitsers het PBNA-pand. Directie en medewerkers vinden tijdelijk elders onderdak. Met veel moeite weet men de cursussen voort te zetten. In Nijmegen werpt een enthousiaste docent zich op als steunpunt voor het zuiden des lands. De periode 1945 tot 1960 kenmerkt zich door een enorme groei. Waren er eind 1945 zo'n 6000 cursisten, in 1962 zijn dat er 35.000. PBNA speelt een belangrijke rol bij de versnelde nascholing van honderdduizenden Nederlandse technici in de naoorlogse jaren, een verdienste waarvoor men in 1952 het predicaat Koninklijk ontvangt. De eerste overheidserkenning dateert van 1 augustus 1947.

In 1971 fuseert PBNA met het Nederlands Schriftelijk Studiecentrum Culemborg (NSSC), dat gespecialiseerd is in alfa-vakken. Om de continuïteit van bedrijf en personeel zeker te stellen, besluit de directie in 1974 om PBNA te verkopen aan Elsevier. In de jaren tachtig speelt PBNA in op de grote vraag naar informatica-onderwijs, het tweedekansonderwijs van die tijd. In 1987 bestaat de onderwijsinstelling 75 jaar, een jubileum dat uitbundig wordt gevierd. In datzelfde jaar kan ook de 2,5 miljoenste cursist sinds 1912 worden begroet. Het traditionele schriftelijk onderwijs krijgt wel te maken met een teruggang. Anderzijds ontstaat er juist een grote vraag naar cursussen Veiligheid (voor aannemers).

In 1997 verhuist PBNA van de Velperbuitensingel naar een pand aan de IJssellaan in de Arnhemse wijk Presikhaaf. Daarna volgden de gebeurtenissen elkaar snel op. In 1999 gaat PBNA deel uitmaken van de Elsevier Opleidingen Groep en start de sanering van het schriftelijk onderwijs. In december 2001 wordt de afdeling Uitgeverij van PBNA ondergebracht bij Elsevier bedrijfsinformatie, het huidige Reed Business. Het restant schriftelijk onderwijs wordt in 2001-2002 overgenomen door de Hogeschool Arnhem Nijmegen. PBNA in Arnhem blijft samen met de Stichting Bijzondere Cursussen (SBC) in Zwijndrecht groepsonderwijs voor met name technici aanbieden. Beide bedrijven werken op dat moment samen onder de naam Elsevier opleiding & advies. In 2004 wordt de vestiging in Arnhem opgeheven. Koninklijke PBNA krijgt de vestigingsplaats Zwijndrecht en concentreert zich nu op het organiseren van onafhankelijke examens.

• website Koninklijke PBNA