Onbeheerde nalatenschap
Een onbeheerde nalatenschap is een erfloze nalatenschap (zonder erfgenamen of algemene legatarissen) die niet aan de staat is toegewezen. De rechtbank kan dan een curator of andere bewindvoerder aanstellen om de nalatenschap te beheren en vereffenen.
België
Naar Belgisch recht is een nalatenschap onbeheerd of heerloos wanneer, na het verstrijken van de termijnen van boedelbeschrijving (drie maand) en van beraad (veertig dagen), niemand zich heeft aangemeld om de nalatenschap op te vorderen en er geen erfgenaam bekend is of de bekende erfgenamen de nalatenschap hebben verworpen (art. 811 B.W.).
De procedures rond een onbeheerde nalatenschap worden geregeld in het Gerechtelijk Wetboek (art. 1228-1231). Op vraag van een belanghebbende (meestal een schuldeiser of een huurder) of van het openbaar ministerie stelt de familierechtbank een curator aan, die de nalatenschap zal vereffenen zoals bij beneficiaire aanvaarding (een ander geval van samenloop). Dit houdt in dat hij een inventaris opmaakt en, na publicatie van zijn aanstelling in het Belgisch Staatsblad, de activa te gelde maakt en de passiva aanzuivert, met inbegrip van de successierechten.
Erfloze nalatenschappen vervallen aan de staat voor zover deze vordert om in het bezit te worden gesteld (art. 539, 723-724 en 768-772 B.W.). Van een onbeheerde nalatenschap is sprake wanneer en zolang de staat dit recht niet uitoefent.
Romeins recht
Onder het Romeins recht kende men de haereditas jacens, een openliggende nalatenschap die door vreemdelingen kon worden verkregen via usucapio (verwervende verjaring). Een erfloze nalatenschap heette een caduca (Cod. 10.10.1).
Literatuur
- Erik De Bock, "Belgische staat is geen regelmatige erfgenaam", in: De Juristenkrant, nr. 339, 7 december 2016 (noot bij Cassatie, 28 oktober 2016, C.15.0488.N)
- Hoge Raad voor de Justitie, Ambtshalve advies over de curatoren van onbeheerde nalatenschap
- M. Petit, "De la dévolution incertaine aux obligations incombant au curateur à succession vacante", in: Recueil général de l'enregistrement et du notariat, 2013, vol. 1, p. 34-37
- E. Weling-Lilien, "Pouvoirs et obligations du curateur à succession vacante dans le cadre de la vente d'actifs mobiliers dépendant d'une succession vacante", in: Revue trimestrielle de droit familial, 2012, vol. 2, p. 446-458
- A. Goegebuer, "Successiebelasting en heerloze nalatenschappen: Ontspringt de Staat de dans?", in: Notarieel en fiscaal maandblad, 2002, nr. 5, p. 141-155
- H. Jespers, "La succession vacante et la succession en déshérence", in: L'Huissier de justice, 1992, p. 142-146