Neger
Neger is een aanduiding voor de oorspronkelijke, donkerhuidige negroïde bewoners van Afrika ten zuiden van de Sahara. Neger is afgeleid van het Spaanse en Portugese negro, dat "zwart" betekent (en weer afgeleid is van het Latijnse niger).
De term werd vanaf de 17e eeuw gebruikt om zowel zwarte slaven als vrije personen uit Zwart-Afrika aan te duiden. Later werd de term vrij gangbaar voor mensen met een donkere huidskleur in Afrika, Europa of Amerika, maar in de 21e eeuw wordt de term steeds meer ervaren als racistisch beladen.
Nederlands taalgebied
Volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal komt het Spaanse woord negro in het Nederlands voor het eerst voor in 1602. In 1644 komt het woord neger voor in de betekenis van 'zwarte slaaf'.[1][2] Hetzelfde woordenboek vertelt dat het woord neger tot de Nederlandse afschaffing van de slavernij in 1863 zwarte slaaf als betekenis had.[3] Na afschaffing van de slavernij wordt de term meer algemeen gebruikt voor personen met een donkere huidskleur, hoewel velen de associatie met het slavernijverleden onaangenaam vinden. In het begin van de 20e eeuw wordt de term neger juist als een teken van zwart zelfbewustzijn gebruikt.[4] In de 21ste eeuw heeft het woord voor sommige mensen een minachtende bijklank gekregen.[5]
Connotatie
De Taaltelefoon, een taaladviesdienst in samenwerking met de Nederlandse Taalunie, adviseert het gebruik van zwarte in plaats van neger in bijvoorbeeld journalistieke teksten.[6] Het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en erfenis (NiNsee) stelt dat het voor witte Nederlanders respectvol is om het woord niet te gebruiken, "want wie ben jij om te beoordelen dat een ander van die term geen last mag hebben?"[4] Om mensen niet tot kleur te reduceren stellen zij de termen Afro-Nederlander en Euro-Nederlander voor. Antropoloog Francio Guadeloupe stelt daarentegen voor de raciale connotatie Afro-Nederlander niet te gebruiken maar iemand te benoemen op grond waar iemand geboren is of vandaan komt zoals Caribische en Surinaamse Nederlander.[7] Het woord blijft zeker tot in 2019 een discutabele betekenis hebben.[8]
Woordenboek
In 2002 heeft de Stichting Eer en Herstel Betalingen Slachtoffers van Slavernij in Suriname geprobeerd de woorden neger en creool uit de Nederlandstalige woordenboeken te laten verwijderen, omdat zij deze als beledigend beschouwde.[9] Van Dale en andere woordenboek-instituten hebben hier, na een uitspraak van de Commissie gelijke behandeling, niet op hoeven ingaan omdat "de functie van een woordenboek niet meer is dan het registreren van de betekenis van woorden in overeenstemming met het feitelijk woordgebruik".[10][11] In de nieuwere edities heeft Van Dale de opmerking "(door sommigen als scheldwoord ervaren)" opgenomen in de omschrijving van het woord neger.[12]
Verenigde Staten
In de Verenigde Staten waren negro en black oorspronkelijk termen die in de slavenhandel werden gebruikt. Na de afschaffing van de slavernij verkoos men de term coloured.[13] Later werd de term Negro (met een hoofdletter) wel weer acceptabel; nog in 1963 noemde ds. Martin Luther King zichzelf zo in zijn beroemde speech, I have a dream. De zwarte gemeenschap in de VS is zich echter vaker zwart of African American gaan noemen;[13] Negro komt nog voor op volkstellingsformulieren om de oudere leden van de gemeenschap te bedienen. In de VS geldt het aan negro verwante woord nigger als zeer beledigend. Als geuzennaam is wel het woord nigga in gebruik in sommige Afro-Amerikaanse subculturen, onder meer in rap en hiphop, en het gebruik van die term door mensen die zelf niet zwart zijn, wordt doorgaans niet geaccepteerd.[14][15]