Milan Rastislav Štefánik
Milan Rastislav Štefánik (Košariská, 21 juli 1880 - Ivanka pri Dunaji, 4 mei 1919) was een Slowaakse jachtvlieger die ook voor de Franse luchtmacht heeft gevlogen. Van 28 oktober 1918 tot 4 mei 1919 was hij als eerste minister van Oorlog van Tsjecho-Slowakije.
Štefánik was een veelzijdig man. Hij was militair, vlieger, meteoroloog en wiskundige. Als Frans generaal droeg hij bij aan de ontmanteling van het rijk van de Habsburgers.
Wetenschappelijke opleiding en werk
Als zoon van een lutherse predikant met twaalf zoons werd hij strikt anti-Oostenrijks en anti-Hongaars opgevoed. In 1898 ging hij voor ingenieur studeren in Praag. In 1900 veranderde hij van studie; astronomie en wiskunde, natuurkunde, optica en filosofie kregen zijn aandacht. Dat laatste vak werd door de Tsjechoslowaakse patriot Tomáš Masaryk onderwezen. In 1908 promoveerde hij met een proefschrift over een astronomisch onderzoek, de ontdekking van een ster in het sterrenbeeld Cassiopeia in 1572.
Zijn persoonlijk motto was (Veriť, milovať, pracovať)[1].
In 1904 ging hij in Parijs aan het beroemde Observatoire de Paris-Meudon bij de astrofysicus Pierre Janssen werken.
De Franse regering gaf hem opdracht om zonsverduisteringen en daarnaast politieke ontwikkelingen in tal van landen zoals Algerije, Marokko, Turkestan, Rusland, India, Verenigde Staten, Panama, Brazilië, Ecuador, Australië, Tasmanië, Nieuw-Zeeland, Tahiti, Fiji en Tonga. In Tahiti bouwde hij een observatorium. Hij droeg bij aan het vervolmaken van de techniek van de spectrografie. Tot zijn invloedrijke kennissen behoorden President Raymond Poincaré, Graaf Eugène Aymar de la Baume, de schatrijke bankier Joseph Vallot Gustave Eiffel Prins Roland Bonaparte, de Franse premier Camille Chautemps, Admiraal Simon Newcomb en Ambassadeur David Jayne Hill van de Verenigde Staten.
De Eerste Wereldoorlog
Toen Oostenrijk-Hongarije betrokken raakte in de Eerste Wereldoorlog begreep Štefánik dat een Oostenrijkse nederlaag het einde van de Dubbelmonarchie en de onafhankelijkheid van de Slavische rijkslanden zou betekenen. De Fransen trainden hem als piloot en hij vloog in 1915 naar Servië. Na dertig gevechtsvluchten keerde hij met een geruïneerde gezondheid terug naar Parijs.
In Parijs leerde hij Edvard Beneš kennen en hij hernieuwde zijn kennismaking met Tomáš Masaryk. Hij werd vicepresident van de Tsjechoslowaaks Nationale Raad die de onafhankelijkheid voorbereidde. Hij bracht de Tsjechoslowaakse leiders in contact met zijn invloedrijke vrienden en met minister-president Aristide Briand.
In 1916 organiseerde Štefánik het Tsjechoslowaaks Legioen. Een strijdmacht die vanuit Rusland en Amerika opereerde.
Zijn comité werd door de geallieerden erkend als de de-facto Tsjechoslowaakse regering en hij was in ieders ogen de Tsjechoslowaakse Minister van Oorlog.
In januari 1919 regelde Štefánik de repatriëring van de Tsjechoslowaakse krijgsgevangenen en het Tsjechoslowaaks Legioen uit Siberië, In de Tsjechoslowaakse regering rezen nu politieke conflicten over de status van Slowakije in het door Tsjechen gedomineerde land. De ruzies tussen de Slowaak Štefánik enerzijds en Beneš en Masaryk anderzijds liepen hoog op. Masaryk schreef "Met Štefánik is alles over en uit".
De dood van Milan Rastislav Štefánik
Toen Štefánik, nog steeds Frans generaal, met twee Italianen op 4 mei 1919 van Udine naar Bratislava vloog stortte zijn toestel neer. Het zou per ongeluk zijn neergeschoten omdat de Italiaanse vlag dezelfde kleuren heeft als de (voor de Tsjechoslowaken nog steeds vijandelijke) vlag der Hongaren. In Slowakije dacht men aan een politieke moord. De dood van Štefánik is de betrekkingen tussen Slowaken en Tsjechen blijven belasten.
Onderscheidingen en eerbewijzen
In 1912 werd Milan Rastislav Štefánik Fransman. Hij heeft er van afgezien ten tijde van zijn naturalisatie zijn Slowaakse naam te verfransen.
Dr. Štefánik ontving een aantal belangrijke wetenschappelijke prijzen en medailles voor zijn werk, onder andere op de Mont Blanc waar hij waarnemingen van sterren en planeten deed, en onderzoek. Zo werd hij onderscheiden door de Académie Française.
De Franse regering decoreerde hem met het Legioen van Eer. In 1914 werd hij tot Grootofficier in deze orde benoemd. Hij droeg meer decoraties waaronder de Orde van Sint-Mauritius en Sint-Lazarus van Italië en het Franse Oorlogskruis voor de Eerste Wereldoorlog met een bronzen palm. Een bronzen palm op het lint staat voor een eervolle vermelding in een dagorder door de hoogste legerleiding.
Štefánik werd in 1927 in een door Dušan Jurkovič ontworpen marmeren tombe op een heuvel bij Brezová pod Bradlom bijgezet.
Het in 1994 onafhankelijk geworden Slowakije eerde Dr. Milan Rastislav Štefánik met een vliegveld, M. R. Štefánik Airport en een ridderorde, het Kruis van M. R. Štefánik (Slowaaks: "kríž M. R. Štefánik"), een moderne, in 1994 ingestelde, onderscheiding. In Frankrijk en in Slowakije staan monumenten te zijner ere.
Literatuur
- Richard McKim: "Milan Štefánik and the rotation period of Venus", Journal of the British Astronomical Association vol. 117, p. 7-8, 2007.
- Kautský, Emil Karol: Kauza Štefánik - Legendy, fakty a otázniky okolo vzniku Česko - Slovenskej republiky. Matica Slovenská. Martin, 2004
- Štvrtého mája - atentát na slovenského kráľa
- M.R.. 1880 - 1919 at www.stefanik.net Milan Rastislav Štefánik museum
- Milan-Rastislav-Stefanik-(1880-1919) at tfsimon.com
- PRECLÍK, Vratislav. Masaryk a legie (Masaryk and legions), váz. kniha, 219 str., vydalo nakladatelství Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karviná) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (Masaryk Democratic Movement, Prague), 2019, ISBN 978-80-87173-47-3, pages 25 - 38, 40 - 90, 124 - 128,140 - 148,184 - 190
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Milan Rastislav Štefánik van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |