Melati van Java

Marie Sloot groeide op in een rooms-katholiek gezin als oudste dochter van de onderwijzer Carel Sloot en Louisa van Haastert. Voor 1865 werd ze onderwezen door haar moeder, en van 1865 tot 1866 volgde ze onderwijs aan een meisjesinternaat aan het Noordwijk in Batavia. In 1868 behaalde ze de akte van bekwaamheid als hulponderwijzeres in de Franse en Engelse taal.

In 1871 verhuisde Sloot met haar familie naar Nederland, waar zij zich uiteindelijk vestigden in Roermond. In de jaren tachtig verhuisde Sloot van Roermond naar Amsterdam, waar zij samenwoonde met haar levensgezellin Lina Schefler.

In Roermond begon Sloot haar literaire loopbaan. Haar eerste publicatie werd op 17 februari 1872 geplaatst in Het Katholiek Stuijversmagazijn. In 1874 debuteerde ze als romanschrijfster met De jonkvrouw van Groenenrode. Dit was de eerste roman die zij schreef onder het pseudoniem 'Melati van Java'. De romans van Melati van Java voeren opmerkelijke vrouwenfiguren op en richten zich vaak op standsverschillen, vooroordelen jegens Indische vrouwen en de onderwaardering van rooms-katholieke vraagstukken.

Sloot verkreeg in 1893 het lidmaatschap van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde (MNL) te Leiden. Niet alleen behoorde zij daarmee tot de eerste groep van dertien vrouwen die "gewoon lid" werden van de MNL[1], voor zover bekend was zij destijds ook de enige vrouwelijke schrijver van Indo-Europese afkomst.

Haar werk was zeer populair onder het grote publiek. Haar romans zijn vele malen herdrukt en zijn decennialang in omloop gebleven. In 1916 verscheen de film La Renzoni naar haar gelijknamige roman, geregisseerd door Maurits Binger en met de in die tijd beroemde Nederlandse actrice Annie Bos in de hoofdrol. In 1921 was haar tweedelige roman Hermelijn nog steeds het meest uitgeleende bibliotheekboek in Nederland. Veel van haar werk is vertaald, met name zijn praktisch al haar romans vertaald naar het Duits[2].

De reacties van de literaire kritiek op Sloots werk waren niet onverdeeld positief[3]. Busken Huet besprak bijvoorbeeld haar eerste roman weliswaar onmiddellijk, maar negatief[4]. Vrouwelijke critici stonden er soms heel anders tegenover, zoals bijvoorbeeld Marie-Henriette Koorders-Boeke, die in De Gids in 1877 haar goedkeuring uitsprak over Annonciade.[5][6] In hun Biografisch Woordenboek doen in 1888 Frederiks en Van den Branden niet veel meer dan een lijstje van door haar gepubliceerde titels opnoemen[7]. Met het voortschrijden van de tijd keurden critici met name het melodramatische gehalte van haar romans af: Het genre melodrama raakte uit de mode, en deze "officiële" afkeuring nam toe. In de nasleep van deze kritiek schreef Sloot een aantal romans onder het pseudoniem 'Max van Ravensteijn'. Dat Sloot de schrijfster achter dit pseudoniem was, is lange tijd onbekend gebleven; pas in 1954 werd dit door schrijver Anton van Duinkerken onthuld[8].

De Freule (ca. 1915) Bandontwerp: L.W.R. Wenckebach

Angeline's beloften. Bandontwerp: L.W.R. Wenckebach

• Mathilde, ‘Twee moeders’, in: De Katholieke Illustratie, 1872; novelle.
• Mathilde, Annonciade, 1876
• Melati van Java, De Jonkvrouw van Groenenrode, 1874; autobiografische, Indische roman, waarin ze het thema van Indische meisjes en vrouwen uitwerkte.
• Melati van Java, Fernand, 1878
• Melati van Java, De familie van den resident, 1875
• Melati van Java, In de lente vergaard.[9] 1876
• Melati van Java, La Renzoni, 1881; verfilmd in 1916 onder regie van Maurits Binger.
• Melati van Java, Hermelijn, 1885; tweedelige roman.
• Melati van Java, De freule, 1897 ??
• Melati van Java, Twee, L.J. Veen: Amsterdam, 1899.
• Melati van Java, Colibri, 1901.
• Melati van Java, Zwervertje, 1922.
• Melati van Java, Angeline’s beloften.
• Melati van Java, De nieuwe mevrouw Verhooghe.
• Melati van Java, De ring der grootvorstin.
• Melati van Java, Dorenzathe. 1880
• Melati van Java, Een eenige dochter.
• Melati van Java, Eigen schuld – een verhaal voor meisjes.
• Melati van Java, Frits – een verhaal voor meisjes.
• Melati van Java, Haar held.
• Melati van Java, Het boschmeisje.
• Melati van Java, Het kasteel Schlesheim.
• Melati van Java, Het viooltje van St-Germain. 1885
• Melati van Java, Hortense de Beauharnais – koningin van Holland.
• Melati van Java, In eigen huishouding.
• Melati van Java, In extremis.
• Melati van Java, Jeanne d'Arc De maagd van Orléans 1894
• Melati van Java, Johan’s avontuur.
• Melati van Java, Koninginnen met en zonder kroon.
• Melati van Java, Michael de zanger. 1920
• Melati van Java, Miliane het gesluierde schilderij.
• Melati van Java, Miss Campbell en andere verhalen. 1885
• Melati van Java, Motto-album.
• Melati van Java, Nazomer. 1888
• Melati van Java, Orchidee. 1905
• Melati van Java, Prada. 1894
• Melati van Java, Romantische werken – Miliane.
• Melati van Java, Rosa Marina. 1903
• Melati van Java, Soerapati – Historisch romantische schets uit de geschiedenis van Java; twee delen.
• Melati van Java, Toch een.
• Melati van Java, Twee zusters – een boek voor meisjes.
• Melati van Java, Verdwenen. 1889
• Melati van Java, Vriendinnen. 1897
• Melati van Java, Waarheen. 1885
• Max van Ravestein, Bij ons, 1908.
• Max van Ravestein, Aan d'overkant, 1911.
• Max van Ravestein, Drijfzand, 1916.
• Max van Ravestein, Stofgoud, 1917.

• In haar tijdschrift De Huisvriend verscheen reeds in 1891 een Nederlands artikel over Belle van Zuylen.[10]

• Vilan van de Loo: Melati van Java (1853-1927). Dochter van Indie͏̈. Biografie. 's-Gravenhage, Stichting Tong Tong, 2016. ISBN 978-9078847007

• Info en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
• Melati van Java Fanclub
• Artikel van Rob Nieuwenhuys in de Oost-Indische spiegel over Melati van Java
• Gegevens over productie en receptie in NEWW VRE