Dood van Meindert Tjoelker

De zaak-Meindert Tjoelker heeft betrekking op een incident in de nacht van 12 op 13 september 1997 in Leeuwarden, waarbij een Nederlandse man na een vechtpartij tijdens een avondje stappen overleed.[1] Het slachtoffer groeide hierna uit tot een symbool in de strijd tegen zinloos geweld.

Het incident

Op de avond van zijn overlijden was Meindert Tjoelker (1967) in het centrum van Leeuwarden uit geweest met zijn vriendin en twee bevriende stellen bij wijze van vrijgezellenfeestje, omdat hij een week later zou gaan trouwen.[2] Om halfdrie in de ochtend liepen zij aangeschoten naar huis. Toen zij over de Nieuwestad langs de gracht liepen, zagen ze aan de overkant vier luidruchtige jongens die fietsen op de weg gooiden.

Tijdens de rechtszaak bleek dat een van deze jongens door zijn vrienden was uitgedaagd om over een geparkeerde fiets te springen, wat mislukte waardoor hij ten val kwam. Hierdoor werd hij door zijn vrienden uitgelachen en uit frustratie gooide hij de fiets op straat. Dat zag Tjoelker, die daarop vanaf de overkant riep: "Moet dat nou, stelletje klootzakken, doe niet zo asociaal!"

Er volgde een woordenwisseling waarbij Meinderts vriendin hem verschillende keren tevergeefs tot kalmte maande. Op een gegeven moment riep Tjoelker: "Moet je hier komen, sla ik je voor je bek, kom maar op, klojo, dikke hufter!" De groep, eveneens aangeschoten na een avond stappen, voelde zich hierdoor uitgedaagd en ging erop in. Ze staken het bruggetje over de gracht over en Meindert kreeg een harde klap in zijn gezicht. Hij verdedigde zich en sloeg terug, waarna een vechtpartij ontstond.

Tjoelker kwam ten val, kreeg nog een trap en bleef gewond liggen. Later zou blijken dat die trap ernstig hersenletsel tot gevolg had gehad, waar hij enkele uren later aan overleed. De vier waren zich niet van de fatale afloop bewust en toonden zich heel verbaasd toen zij even later in de shoarmazaak waar ze nog wat gingen eten, werden gearresteerd.

Maatschappelijke reacties

Tjoelkers dood was voor politiechef Kees Bangma aanleiding om op 13 september in een open brief een oproep te doen tot inachtneming van één minuut stilte.[3][4] Dit trok de aandacht van de landelijke media, die veel aandacht besteedden aan het incident.[5] De minuut stilte werd in heel Nederland overgenomen.[2] De herdenkingsplechtigheid in het bijzijn van burgemeester Apotheker op 19 september werd live op televisie uitgezonden[6] en de kranten stonden wekenlang vol met verslagen, achtergrondverhalen, analyses, commentaren en meldingen van soortgelijke gevallen in het hele land.[5] Een groot deel van de Nederlandse bevolking zei ongerust te zijn en liet weten dat ze het toenemende geweld 'niet meer pikte'.

Het overlijden van Tjoelker was aanleiding voor brede maatschappelijke verontwaardiging en verontrusting en het startpunt van actie tegen het toenemende zinloze geweld. Meindert Tjoelker is uitgegroeid tot een symbool in deze strijd. In de loop der tijd heeft zijn slachtofferschap bijna mythische vormen aangenomen. Hij kwam bij veel mensen bekend te staan als de jongen die zomaar door vier mannen werd doodgeschopt nadat hij vandalen tot de orde riep. De nuances en details zijn in de emotioneel beladen berichtgeving voor een groot deel verloren gegaan.

Het proces

Omdat het in het Nederlands strafrecht niet mogelijk is om een groep te vervolgen, werden de verdachten individueel vervolgd. Het werd echter niet duidelijk wie de dodelijke trap had gegeven. De jongste (17) werd in april 1999 vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.[7] Twee verdachten kregen zestien maanden onvoorwaardelijk wegens openlijke geweldpleging. De vierde kreeg zes maanden onvoorwaardelijk voor openlijke geweldpleging tegen een van Tjoelkers vrienden en tegen een fiets.

Tot veler verbazing bleek tijdens het proces dat geen van de verdachten een strafblad had. Ze kwamen net als Meindert uit keurige werkkringen, hadden vaste relaties en jonge kinderen. Mensen hadden zich intussen heel wat slechtere voorstellingen van de daders gemaakt. De rechtbank sprak van een uit de hand gelopen en dramatisch afgelopen vechtpartij waar evengoed een van de verdachten het slachtoffer van had kunnen worden.

Op de eis van de officier van justitie en de uitspraak van de rechter werd met veel publieke verontwaardiging gereageerd. Men was van mening dat de opgelegde straffen te laag waren.[8] De algemene roep om zwaardere straffen en kritiek op het te mild geachte Nederlandse rechtssysteem klonk luid. Het Openbaar Ministerie ging in hoger beroep waarna de twee daders 30 in plaats van 16 maanden celstraf kregen en de jongste dader alsnog als medeplichtig werd aangemerkt. De veroordeling van de vierde verdachte bleef ongewijzigd op 6 maanden staan.

Trivia
  • De Friese popband De Kast bracht in 1998 de single "Zo jong" uit.[9] Dit nummer gaat over de eveneens door zinloos geweld omgekomen Ronald de Roos,[10] maar de clip van het nummer vertoont wel beelden van de stille tocht voor Tjoelker. Ronald de Roos overleed op 16 oktober 1993 aan de gevolgen van een steekpartij, die plaatsvond voor een café in Dokkum.[11] Door de reeds genoemde minuut stilte, die De Kast destijds bij een van hun concerten in acht nam, werd de band geïnspireerd tot het schrijven van dit nummer.[12] De opbrengst van deze single werd afgestaan aan het Fonds Slachtofferhulp.[9]
  • Op 11 september 1998 werd op de plaats waar de vechtpartij plaatsvond een gedenksteen voor Tjoelker onthuld.[13]
  • In het nummer "Zinloos" van Lange Frans & Baas B over zinloos geweld komt de zaak van Meindert Tjoelker in een couplet terug.

Zie ook

Bronvermelding
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.