Limbisch systeem
Het limbisch systeem (Latijn: limbus, rand of zoom) is een groep structuren die tussen de hersenstam en de hersenschors ligt en als een ring rond de hersenholten heen gaat. De structuren in het limbisch systeem zijn betrokken bij emotie, motivatie, genot en het emotioneel geheugen. Emotie komt vooral voort uit het limbisch systeem en daarbij heeft het limbisch systeem erg veel te doen met het formeren van herinneringen. Het is evolutionair gezien een van de oudste delen van de hersenen, maar bevat ook enkele nieuwere structuren. Het limbische systeem is onderdeel van de grote hersenen.
Voorgeschiedenis
Paul Broca sprak in 1878 voor het eerst van de grand lobe limbique. Aanvankelijk was men van mening dat het limbische systeem bestond uit een topografisch gerangschikt banensysteem dat diende voor de integratie van emotionele ervaringen. Deze opvatting is terug te vinden bij James Papez, aan wie de term circuit van Papez is ontleend. De laatste term is echter niet door Papez zelf, maar door Paul MacLean bedacht. Papez was wel een van de eersten die in 1937 het limbische systeem verbond aan emoties. Later werd ontdekt dat de functie van het limbische systeem aanzienlijk complexer was en dat het systeem bestond uit een verzameling van verspreide, maar nauw met elkaar verbonden kernen en schorsgebieden. Daarbij stonden bovendien veel meer de functionele dan de topografische (vorm) aspecten centraal. De term limbisch systeem wordt echter ook nu nog veel gebruikt, maar omvat andere structuren dan in de vroegere theorieën werd aangenomen. Ook is vast komen te staan dat de hippocampus belangrijker was voor het geheugen dan voor emotionele integratie (zoals Papez en MacLean aannamen). Verder zijn de amygdala, de cortex orbitofrontalis en delen van de basale kernen als belangrijke nieuwe componenten toegevoegd. Ook wordt emotie niet meer gezien als een unitaire, dat wil zeggen een door een enkel circuit gestuurde functie, maar wordt meer in termen van verschillende emotiesystemen gedacht die van verschillende circuits en netwerken in de hersenen afhankelijk zijn.
Onderdelen en functies
Het limbisch systeem bestaat onder andere uit:
- Corticale gebieden:
- de cortex orbitofrontalis: betrokken bij het nemen van beslissingen en affectieve leerprocessen.
- de fornix
- de hippocampus: betrokken bij de vorming van het langetermijngeheugen.
- de gyrus cinguli: waarbij het voorste deel, de cortex cingularis anterior betrokken is bij evaluatie van beloning en straf
- het septum pellucidum: betrokken bij de verbinding tussen de verschillende gebieden.
- Subcorticale gebieden:
- de amygdala: betrokken bij agressie en angst.
- de nucleus accumbens: betrokken bij beloning, verslaving en genot.
- Diencephalon:
- de hypothalamus: reguleert het autonome zenuwstelsel door middel van hormonen; betrokken bij de regulering van bloeddruk, hartslag, honger, dorst, seksuele opwinding en de slaap-waakcyclus
- het corpus mammilare: betrokken bij het ruimtelijk en episodisch geheugen.
- De nucleus anterior thalami: betrokken bij het geheugen.
Functie
Het limbisch systeem heeft een aantal functies, waaronder de regeling van het gedrag, het langetermijngeheugen, leren, de motivatie en emotie. Daarbij worden ook een paar stoornissen gelinkt met het limbisch systeem, waaronder epilepsie, depressie en schizofrenie.