Lauradorp

Van Lauradorp is sprake sinds ca. 1925. Het begint allemaal met de winning van steenkool te Eygelshoven. In 1899 werd te Brussel de Société des Charbonnages Réunis Laura et Vereeniging s.a. opgericht. De nieuwe onderneming, met als eerste president de Belgische militair en ondernemer Albert Thys, ging in het Nederlandse Eygelshoven de mijn Laura exploiteren. De naam Laura was ontleend aan de echtgenote van de Duitser Anton Wackers, een van de eerste concessiehouders. Na Wereldoorlog I (1914-1918) nam de vraag naar steenkool enorm toe. Daardoor kon Laura & Vereeniging in 1921 een tweede mijnzetel in aanbouw nemen, eveneens in Eygelshoven. Deze mijn werd naar de vrouw van Albert Thys genoemd: Julia.

Voor het personeel van de nieuwe mijn moest huisvesting gecreëerd worden. Laura & Vereeniging (L&V) pakte dat grootscheeps aan. In de naburige gemeente Ubach over Worms, tussen het dorp Waubach en de buurtschap Groenstraat in, werd een compleet nieuw dorp gebouwd: het dorp van Laura & Vereeniging, Lauradorp dus. In 1925 kwam de bouw goed op gang. Maar rond 1931, toen pas de helft van de geplande 1000 woningen was opgeleverd, stagneerden de bouwactiviteiten. De wereldwijde economische crisis deed de vraag naar steenkool sterk afnemen. L&V kon geen geld meer steken in de verdere bouw van haar dorp. Bovendien was dat voorlopig ook niet nodig, want veel mijnwerkers, vooreerst de buitenlanders, kregen ontslag. Zij moesten elders werk zoeken, als gevolg waarvan er tussen 1931 en 1937 sprake was van grote woningleegstand. Pas na 1945 kon Lauradorp worden afgebouwd. Er kwamen een kleine 500 woningen bij en nu konden ook de eerder geplande winkelpanden worden gebouwd (aan het kerkplein). Met de bouw, in 1956, van een Gemeenschapshuis rondde L&V het project Lauradorp af.

Basisschool Bei De Ling Lauradorp

Van heinde en verre, uit heel Nederland, maar ook uit het buitenland, kwamen werkzoekenden op de werkgelegenheid bij de mijnen af. In 1924, zo meldt Dr. Remigius Dieteren, bestond negen procent van de lagere schoolbevolking in het mijngebied uit buitenlandse kinderen en in 1932 was dat ruim vijftien procent. Onder deze kinderen bevonden zich veel Duitsers, grote groepen Polen, Joegoslaven en Tsjechoslowaken, Belgen, Oostenrijkers, Hongaren, Italianen en kleinere aantallen Fransen, Engelsen, Amerikanen, Roemenen, Zwitsers, Russen, Letten, Luxemburgers en kinderen zonder nationaliteit. In ongeveer 30 scholen vormden de buitenlandse kinderen meer dan 25 % van de schoolbevolking, in sommige meer dan 40 %. “Het hoogste cijfer”, aldus Dieteren, “behaalden de scholen van het Lauradorp te Waubach met ongeveer vijftig procent”.

De mijndirecties lieten de bouw, en vervolgens ook het beheer en de verhuur, van de mijnwerkerswoningen veelal over aan de Stichting ''Thuis Best''. Deze woningcorporatie was in 1925 opgericht door Dr.Henricus Andreas Poels, aalmoezenier van Sociale Werken in het bisdom Roermond, en Mr. Dr. W.F. Frowein, directeur-voorzitter van Staatsmijnen in Limburg. Het doel was het creëren van gezonde en betaalbare huisvesting voor het personeel van de mijnen. In de jaren zestig van de vorige eeuw, toen de mijnindustrie een aflopende zaak was geworden, begon Thuis Best haar woningen aan de bewoners te verkopen. Eind 1968 werd de Stichting ontbonden.

De Amsterdammer Willem Schweitzer was de tweede directeur van L&V. Hij wilde een mooi dorp. Zijn personeel moest zich er thuis voelen en gezond wonen. Drie architecten, te weten Frits Peutz en Anton Bartels uit Heerlen en Jan Drummen uit Brunssum, kregen het verzoek een ontwerp voor een tuindorp in te dienen. Eisen waren: brede straten en grote pleinen, veel groen, grote tuinen en alle nodige voorzieningen, zoals: scholen, kerk met patronaat en klooster, een huishoudschool voor de meisjes, bioscoop, consultatiebureau en winkels. Het ontwerp van architect Jan Drummen won het en Drummen heeft een heel mooi dorp gebouwd. In 2008 kreeg Lauradorp de eretitel van Beschermd Dorpsgezicht.

Toen over de bouw van Lauradorp alleen nog maar gedacht werd, bedacht dr. H.A. Poels dat de Congregatie der salesianen van Don Bosco bij uitstek geschikt zou zijn om de problemen in de jonge mijnstreek het hoofd te bieden. In 1928 vestigde de salesianer pater Johan Fischer zich in Lauradorp om het parochie- en jeugdwerk gestalte te geven. Laura & Vereeniging had inmiddels, in samenwerking met de gemeente Ubach over Worms, al gezorgd voor de bouw van een "patronaat". In dit gebouw vond het jeugdwerk plaats, maar ook, tijdelijk, kerkelijke diensten. Op 22 januari 1930, Johan Fischer was inmiddels niet meer alleen, werd officieel het rectoraat Lauradorp opgericht, als rectoraat van de St. Jozefparochie van Waubach. De Salesianen bleven er tot 1993 werkzaam in pastoraal werk, jeugdwerk en onderwijs. De H.H.Theresia- en Don Boscokerk van Lauradorp is gebouwd door ir. Jan Beersma. Beersma was als bouwkundige in dienst van L&V en kreeg in deze functie opdracht, niet alleen om het bouwproject Lauradorp te coördineren, maar ook om de twee lagere scholen, het patronaat (door de Salesianen "Oratorium" genoemd) en de kerk te bouwen. Bovendien bouwde hij het gemeentehuis van Ubach over Worms (1931). Kerk en gemeentehuis zijn rijksmonumenten.

In 1970 werd Lauradorp een zelfstandige parochie. Rector c.q. pastoor waren achtereenvolgens: pater Charles Dury s.d.b. (1929-1930), pater Johannes van den Bosch s.d.b. (1930-1938), pater Bernard Fischer s.d.b. (1938-1943), pater Charles Dury s.d.b. (1943-1945), pater Herman Ter Meer s.d.b.(1946-1965), pater Samuel Wijsman s.d.b. (1965-1975), pater Gerard Asma s.d.b (1975-1987) en pater Antoon van Dorst s.d.b. (1987-1993). Tegenwoordig maakt Lauradorp, dat van oudsher overwegend Rooms-Katholiek is, deel uit van het parochiecluster Ubach over Worms.

Een monument vertelt het verhaal van Lauradorp. Het gaat om een bronzen zuil, die doet denken aan de steenbergen uit de hoogtijdagen van de mijnindustrie, maar ook aan de schoorstenen en koeltorens die uit het landschap omhoog rezen. De buitenzijde is bedekt met reliëfs die vertellen over allerlei aspecten van het leven in Lauradorp uit die tijd. Van een aantal Lauradorpers die direct of indirect te maken hebben gehad met het mijnverleden, is de hand afgegoten. Deze handen staan symbool voor alle mensen die de gemeenschap Lauradorp opgebouwd hebben. Het monument werd onthuld op 2 mei 2010 en staat op het plantsoen aan de kruising Esdoornstraat/Olmenstraat; het is een creatie van beeldend kunstenaar Marianne van der Bolt.

1. Gerard Brouns, Uit de geschiedenis van Laura & Vereeniging.
2. H.M.H. Goossens, Ubach over Worms, van Overworms kwartier tot gemeente Landgraaf, Ubach over Worms 1981, pagina’s 345 e.v.
3. Archief Bisdom Roermond.
4. Archief Steenkolenmijnen Laura & Vereeniging in Sociaal Historisch Centrum voor Limburg (SHCL).
5. Archief Stichting Thuis Best in Sociaal Historisch Centrum voor Limburg (SHCL).
6. Archief gemeente Landgraaf.
7. Rijksdienst voor de Monumentenzorg: TOELICHTING bij het besluit tot aanwijzing van het beschermde dorpsgezicht Lauradorp ex artikel 35 Monumentenwet 1988.
8. OCGL/Heemkundevereniging Landgraaf: Documentatiecentrum. Zie speciaal diverse Jaarboeken met artikelen over Lauradorp.
9. Dr. Remigius Dieteren OFM, 40 jaar arbeiderswoningen in Limburg.
10. Dr. Remigius Dieteren OFM, Grondbeleid en Volkshuisvesting in de Mijnstreek.
11. Loek Kreukels, Landgraaf, aanzet tot een sociale geschiedenis. Uitgave van de gemeente Landgraaf, 1995.
12. Sjef Maas, Geleen, Ons Limburg 1911-1981.

• http://www.demijnen.nl
• http://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl
• http://www.heemkundelandgraaf.nl/
• http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/423

	Plaatsen in de gemeente en wijken van Landgraaf
Dorpen: Nieuwenhagen · Rimburg · Schaesberg · Waubach Woonwijken: Abdissenbosch · Eikske · Groenstraat · Heiveld · Hoefveld · Kakert · Lauradorp · Leenhof · Nieuwenhagerheide · Oude Heide Limburg: Steden en dorpen      Nederland: Provincies · Gemeenten