Schildpadkat
Een schildpadkat is een kat die een vacht heeft met twee kleuren: rood en zwart. Bij deze diersoort mengen dus de rode en zwarte pigmenten zich niet in één haar (eumelanine en feomelanine). Fijne verdelingen komen voor, waardoor de kleuren bijna een menging vormen en het patroon op een schildpaddenschild lijkt. Ook kan een cyperpatroon voorkomen. Deze wordt ook wel tortie-tabby of torbie genoemd, een samentrekking van tortoise shell en tabby, terwijl de gewone schildpadkat ook kortweg tortie wordt genoemd.
.jpg)
Een lapjeskat of calicokat is een schildpadkat met wit en heeft grotere vlekken, waardoor de vacht van de kat eruitziet als een lappendeken. Ook bij de lapjeskat komt het cyperpatroon voor (tortie tabby/wit of torbie/wit).
Zwartschildpad en blauwcrème komen, met of zonder wit, veel voor bij rasloze katten, maar ook bij raskatten ziet men deze kleurcombinatie vaak.
Kleurgenen
De kleur wit wordt door een bepaald gen veroorzaakt, dat ervoor zorgt dat katten witte haren, vaak tot vlekken geconcentreerd, in hun vacht hebben. Waar dit gen niet actief is, wordt een kleur waargenomen.
Er bestaat echter geen gen dat codeert voor drie kleuren tegelijk: wit, zwart en rood. Wel bestaat er een gen dat de keuze voor rood bepaalt en een gen dat kiest voor zwart. Deze genen zijn gekoppeld aan het X-chromosoom. Vrouwtjes hebben van dit X-chromosoom twee exemplaren en dit verklaart waardoor de twee kleuren rood en zwart naast elkaar voorkomen. In het kattenembryo wordt na verloop van tijd in elke afzonderlijke cel van het paar X-chromosomen er één inactief; het actieve chromosoom bepaalt nu de kleur. Deze kleurfactoren zullen vaak geclusterd optreden; veel cellen met gelijksoortige chromosomen naast elkaar veroorzaken dan een kleurvlek, hetzij zwart, hetzij ros.
Meerdere kleuren in hetzelfde dier kunnen ook een gevolg zijn van mozaïcisme of chimerisme.
Geslacht
Schildpadkatten zijn bijna altijd vrouwelijk; ze hebben immers twee X-chromosomen nodig. Toch komen er sporadisch schildpadkaters voor; een onderzoek wees uit dat één op de 3000 geboorten een schildpadkater oplevert. Dit wordt veroorzaakt door erfelijke afwijkingen, deze kater heeft dan het genotype XXY (het heeft twee X-chromosomen en een Y-chromosoom). Vaak is deze dan steriel. Ook kan er een verschijnsel optreden dat 'chimerisme' genoemd wordt. Twee klompjes cellen smelten dan in een heel vroeg stadium embryonaal samen. Deze twee klompjes zouden normaal gesproken twee kittens worden, maar door de vroege samensmelting wordt er maar één kitten geboren met DNA van beide embryo's. Deze kater is wel vruchtbaar en hij kan in bepaalde delen van zijn lichaam dus verschillend DNA hebben. Bij sommige rassen kan er ten slotte sprake zijn van een pigmentstoring, waardoor de kater schildpad lijkt, maar het niet is. De katers vererven een gewone rode vachtkleur, ze hebben alleen voor het oog zwarte vlekjes in de vacht. Dit zijn klonteringen van de rode kleurpigmenten, te vergelijken met sproeten.
Galerij
Schildpad met wit
Slaperige schildpadkat met wit
Schildpadkat met wit
blauw met crème
Schildpadkat in zijaanzicht
Externe links
 |
Zie de categorie Tortoiseshell cats van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |