Lambeosaurus

In 1902 benoemde paleontoloog Lawrence Morris Lambe een Trachodon marginatus op basis van enkele losse botten gevonden in Canada. Het ging om delen van een schedel, stukken van minstens twee skeletten en huidafdrukken. In 1914 maakte hij van deze soort het eigen geslacht Stephanosaurus en wees er twee prachtig bewaardgebleven schedels aan toe. In 1923 concludeerde William Arthur Parks dat het oorspronkelijke typemateriaal van Stephanosaurus van te slechte kwaliteit was om het te onderscheiden van andere hadrosauride soorten. Stephanosaurus was daarmee een nomen dubium. Parks splitste de schedels van de rest van het materiaal af en benoemde op basis daarvan de typesoort Lambeosaurus lambei. Zowel in geslachtsnaam als soortaanduiding eert deze soortnaam de in 1919 overleden Lawrence Lambe.

Het holotype, NMC 2869, is gevonden in een laag van de Dinosaur Park Formation die dateert uit het late Campanien en ongeveer zesenzeventig miljoen jaar oud is. Het bestaat uit een van de twee door Lambe opgegraven schedels. Parks wees nog twee exemplaren toe: NMC 351, een gedeeltelijk skelet met schedel en ROM 758 (eerder ROM 3577), een schedel.

Later zijn nog verschillende andere vondsten aan de soort toegewezen. Het betreft de specimina WMUC 1479, een schedel; RTMP 82.38.1, een schedel; RTMP 81.37.1, een schedel; ROM 794 (eerder ROM 5131), een schedel met een grote kam; ROM 6494 (eerder ROM 1218), een schedel waarvan ook de scleraalring van het oog bewaard is gebleven; RTMP P67.9.166, een schedel; RTMP P78.16.1, een schedel die of sterk vervormd is of een afwijkende soort vertegenwoordigt; en RTMP P80.23.4, een schedel.

Behalve skeletten van volwassen dieren werden in het begin van de twintigste eeuw in Canada ook exemplaren van jongen gevonden. Die hadden een sterk afwijkende schedelvorm omdat hun kammen nog niet waren uitgegroeid en werden daarom aangezien voor aparte soorten. Volgens een publicatie van John Ostrom uit 1964 was Othniel Charles Marsh daarin de eerste geweest toen die in 1889 een Hadrosaurus paucidens benoemde, gebaseerd op specimen USNM 5457, een stuk bovenkaak uit Montana. Ostrom maakte daar een Lambeosaurus paucidens van maar latere onderzoekers zagen dit meestal als een nomen dubium.

Lambe zelf benoemde al in 1902 een Trachodon altidens, "hoogtand", gebaseerd op een linkerbovenkaaksbeen van een jong dier, specimen GSC 1092. Dit werd door Henry Fairfield Osborn in een tegelijkertijd gepubliceerd artikel meteen tot een eigen geslacht Didanodon hernoemd. In 1920 duidde William Diller Matthew in het bijschrift van een foto een in het American Museum of Natural History opgesteld skelet, AMNH 5340, aan met de geslachtsnaam Procheneosaurus, "vóór Cheneosaurus". Hij vermeldde geen soortaanduiding. Omdat deze naam niet vergezeld ging van een voldoende beschrijving, was het slechts een nomen nudum. In 1923 benoemde Parks nog een geslacht, Tetragonosaurus, de "vierkantssauriër" genaamd naar het rechthoekige profiel van de kop. De typesoort was Tetragonosaurus praeceps, de "steilkop", met als holotype ROM 3577 en daarnaast benoemde hij een tweede soort Tetragonosaurus erectofrons, "opstaand voorhoofd", gebaseerd op specimen ROM 3578. AMNH 5340 wees hij toe aan T. praeceps. In 1935 onderscheidde Charles Mortram Sternberg een derde soort: Teragonosaurus cranibrevis, de "kortekop", gebaseerd op specimen GSC 8633, tegenwoordig NMC 8633.

Professor Richard Swann Lull kon niet berusten in de gedachte dat Tetragonosaurus prioriteit zou hebben over Procheneosaurus, welke naam ondertussen veel bekender geworden was. Met succes verzocht hij de ICZN om Tetragonosaurus te onderdrukken en Procheneosaurus in Opinio 193 tot een nomen conservandum te verklaren. In 1942 bracht hij alle tetragonussoorten en onder voorbehoud ook Trachodon altidens bij Procheneosaurus onder waarbij P. praeceps de typesoort werd. Deze interpretatie werd algemeen aanvaard tot 1975 toen Peter Dodson aantoonde dat het bij de Procheneosaurinae in feite ging om jonge dieren van al bekende soorten. De voornoemde soortnamen zouden jongere synoniemen zijn van Lambeosaurus lambei met uitzondering van Procheneosaurus cranibrevis welke een jong dier van Corythosaurus zou zijn. Voor het holotype van die soort zou later alsnog worden aangetoond dat het ook hier Lambeosaurus lambei betrof, zij het dat sommige eerder aan Procheneosaurus cranibrevis specimina exemplaren van Corythosaurus bleken te zijn.

Later zijn andere soorten beschreven: L. magnicristatus, L. laticaudus en L. paucidens, waarvan het nog maar de vraag is of ze echt aparte soorten zijn of slechts voortvloeien uit sekse- en leeftijdsverschillen. L. magnicristatus was met zo'n vijftien meter lengte een van de grootste bekende hadrosauriërs.