Kasteel en park Ter Rijst

Het kasteel en park Ter Rijst (vroeger: Terrest; Frans: Château du Risoir) vormen een domein gelegen in Heikruis, deelgemeente van Pepingen. Het ligt langs de steenweg Asse-Edingen (N285) en het gelijknamig straatje Terrest.

bosreservaat Terrijst onderdeel van Hallerbos en nabije boscomplexen met brongebieden en heiden
Natura 2000-gebied
Situering
LocatieVlaams Brabant
Informatie
Geldende richtlijn(en)Habitatrichtlijn
BeheerAgentschap voor Natuur en Bos
Site code (Europees)BE2400009
Foto's

Beschrijving

Het kasteel heeft een meesterlijke gevel met vier vleugels waaronder drie arcades zijn ingebracht. Deze zijn geschikt rond een bakstenen binnenplaats, die betreden wordt via een opvallende triomfboog met vier Dorische zuilen. Hun prachtige sokkels ondersteunen een breed entablature die bovenop met een fronton versierd is. Deze bevat een klok die ook opgeroepen is door een fronton.

Aan de noordkant vindt men de gemeenschappelijke kamers. De zuidgevel is met vier centrale pijlers versierd die als ondersteuning van een klassieke fronton. Extreme overspanningen hebben een licht uitsteeksel. De bescheidenheid van het gebouw wordt weerspiegeld in de tamelijke lage hoogte van de wanden, beperkt tot twee niveaus onder een puntdak leisteen.

Het kasteel is omgeven door een park in Engelse tuinarchitectuur met 3 vijvers (samen 49,5 ha) en een bosreservaat (28 ha). Het bosreservaat (Bos Terrijst - Bois de Strihoux), aan beide zijden van de taalgrens, is Europees beschermd als onderdeel van Natura 2000-habitatrichtlijngebied 'Hallerbos en nabije boscomplexen met brongebieden en heiden'

De ligging van het park in volle natuur trekt veel natuurliefhebbers of wandelaars aan. Door zijn talrijke en inheemse bomen, zijn prachtige bloembedden, een groot aantal diersoorten en fenomenale vergezichten, vindt elke natuurliefhebber zijn gading.

Het parkdomein is open van 1 april tot 30 september. Het kasteel is niet permanent toegankelijk voor het publiek, tenzij het gedeelte van de brasserie en bij activiteiten.


Geschiedenis

Kasteel

Een eerste middeleeuws kasteel van Ter Rijst (naam die wijst op de aanwezigheid van rijshout) werd in 1169, op bevel van de graaf van Henegouwen verwoest.

Het werd rond 1225 weer opgebouwd door Eggeric de Rist. Zijn heerlijkheid behoorde tot het graafschap Henegouwen, dat een felle strijd had uitgevochten met Brabant. De fundamenten van dit kasteel kunnen nog worden aangetroffen aan de overzijde van de vijver.

De familie Van der Noot heeft geruime tijd dit kasteel in haar bezit gehad. Wouter van der Noot, ridder, kamerheer van de hertog van Brabant, Filips de Goede, verwierf het domein Terrest in 1464.[1]

Karel van der Noot liet in 1480 een nieuw kasteel met vijver bouwen op de huidige plek. Het was een burcht met vier forse hoektorens.

Burggraaf Théodore de Neulant de Pottelsberghe liet de torens slopen en deed een verbouwing van het kasteel in een neoclassicistische stijl (1868-69). Hij was ook degene die het landschapspark liet aanleggen.


In 1893 kwam het kasteel door huwelijk in handen van baron Ferdinand Jolly. Vanaf 1918 ging zijn opvolger Hubert Jolly het verhuren.

De Heer Jules Delannoy met zijn familie, huurde het kasteel met al zijn betrokkenheden zoals meubels, tuin, paviljoenen en het jacht- en visrecht vanaf 1922. Ze bleven ter plaatse tot 9 mei 1940 begin van de Tweede Wereldoorlog. Alhoewel de Heer Jules Delannoy in november 1939 ter plaatse overleden was.[2]

Zo nam Elisabeth van der Noot d'Assche er haar intrek.[3] Tijdens de Tweede Wereldoorlog was ze de maîtresse van militair gouverneur Alexander von Falkenhausen. Nadat deze in ongenade was gevallen, deden de Duitsers een huiszoeking op het domein (eind juli 1944).[4]

Na de Tweede Wereldoorlog werd het kasteel door de Heer Van Lier gehuurd. In 1966 werd de huur door de bouwpromoter Jean Baptiste L'Ecluse overgenomen. De Brusselaar, ondertussen ook voorzitter van RWDM, verwierf het domein eind 1972 via zijn nv Delec. Hij hield er wilde feestjes en everzwijnenjacht.[5]

In 1981 werd het domein door de nv Delec aan de Belgische Staat geschonken. Later werd het door regionalisering eigendom van de Vlaamse Gemeenschap. Het wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos.

  • Van links
  • Van rechts
  • Binnenkoer van het Kasteel
  • Achterzijde
  • Jules Delannoy
  • Portierswoning

Restauratie

Een samenwerking tussen het Departement Cultuur en het agentschap Natuur en Bos gelinkt aan een budget van 5 miljoen euro leidden tot een complete restauratie van het kasteel Ter Rijst tegen 1 juni 2019.

De restauratie begon op 1 april 2018 en respecteert alle originele functies van het kasteel (inclusief de kapel op de eerste verdieping). Natuur, cultuur en ontmoeting zijn belangrijke criteria die bij deze restauratie moeten betrokken zijn. Het culturele aspect word gekarakteriseerd door optredens, ateliers, tentoonstellingen en lezingen. Het kasteel werd ook bijgevuld met een vijftal B&B-kamers, een brasserie en zalen voor polyvalente activiteiten.[6]

Wetenswaardigheden

Hoeve

Het Hof ter Rijst ten oosten van het park (grondgebied Herfelingen) maakte vroeger deel uit van het domein. Ernaast stond tot 1921 een houten windmolen.[7] De huidige vierkantshoeve werd gebouwd in 1840 door Stevenisten.

Filmlocatie

Het kasteel en ook het parkdomein en de omgeving eromheen kunnen rekenen op belangstelling bij filmmakers. Zowel waterpartijen, open velden als bos zijn er vlakbij.

In 1970 zijn de velden rond het domein en het dorp van Heikruis het toneel in de romanverfilming Paix sur les Champs / Vrede over de Velden. Het is een drama rond een Pajotse boer, genaamd Stanne, de moord op zijn vrouw en de nasleep daarvan. De film werd (als eerste Belgische) genomineerd voor de Oscars in de categorie voor Beste Niet-Engelstalige film.

Ook voor de tv-miniserie Maria Speermalie (naar de roman van Herman Teirlinck), die liep in 1979, werden filmopnames gemaakt in het kasteel Ter Rijst. Hetzelfde jaar werd voor de serie Rolande met de bles (ook naar een verhaal van Teirlinck) eveneens gefilmd in de omgeving van Ter Rijst.

Zie de categorie Kasteel Ter Rijst van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.