Kasteel Hartelstein

De eerste vermelding van Hartelstein dateert uit 1365. In 1381 werd het huis, toen in bezit van Engelbert van Schoonvorst, verheven tot Valkenburgs grootleen. Van 1415 tot 1451 was het in bezit van de familie Van Ghoir. In 1451 kwam het in handen van Conraad van Horion en Aleidis van Tzevel, en in 1475 werd het door Gerard van Ghoor verworven door vererving. Het kasteel werd in de 16e eeuw nog bewoond. In 1598 werd het geschonken aan Charles de Billehé. In 1629 werd er een garnizoen in gehuisvest. In 1696 was het landgoed eigendom van Johan Bernard van Volckershoven, Staats kwartiermeester, die de kasteelboerderij verpachtte aan Hans Peter de la Haye. Het kasteel zelf was toen waarschijnlijk al verdwenen. Na de familie Van Volckershoven was de familie Van Dopff enige tijd eigenaar. In 1750 verkochten de laatsten de kasteelhoeve aan Willem van Mewen (Van Meeuwen). In 1785 werd het goed, dat als leen van Valkenburg onder Bunde viel, bij Itteren gevoegd. In 1916 werd de kasteelhoeve met omliggende landerijen, toen 114 ha omvattend, eigendom van Almédée Tielens.[1]

Het eigenlijke kasteel was waarschijnlijk een L-vormig gebouw met ommuurde binnenplaats. Hiervan resteren nog enkele fundamenten. Het kasteel lag aan de noordzijde van de huidige Kasteelhoeve Hartelstein. De resterende voorburcht met bijgebouwen is een vierkantshoeve van baksteen.[2]

In de directe omgeving ligt de zogenaamde Kleine Geul, de benedenloop van de Geul. Dit gebied is grotendeels vergraven in het kader van het Grensmaasproject ten behoeve van grindwinning, waterbeheersing en natuurontwikkeling.