Kabinetscrisis over de LPF

Op woensdag 16 oktober 2002 kwam het kabinet-Balkenende I ten val. Na wekenlang geruzie tussen de LPF-ministers Bomhoff en Heinsbroek hadden de overige ministers, inclusief de LPF-collega's, aangedrongen op hun vertrek. Hoewel Bomhoff en Heinsbroek woensdagochtend nog de premier hun ontslag hadden aangezegd, zegden de fractievoorzitters van VVD en CDA, Zalm en Verhagen, toch het vertrouwen in het kabinet op.

De LPF-crisis was een Nederlandse kabinetscrisis.

Een bijkomende factor was dat Prins Claus, de echtgenoot van Koningin Beatrix, op 6 oktober was overleden en op 15 oktober in de Nieuwe Kerk te Delft was bijgezet. Nog op de dag van de uitvaart waren de LPF-bewindslieden bijeen gekomen en vergaderde ook de ministerraad. Aan het op de agenda staande punt 'uitbreiding van de Europese Unie' kwamen de ministers niet meer toe, omdat de interne conflicten centraal stonden.

Ze kwamen er niet uit. Besloten werd de volgende dag verder te vergaderen. Toen bij aanvang van die vergadering bleek dat het CDA en de VVD het vertrouwen in het kabinet hadden opgezegd, konden de ministers niets anders doen dan concluderen dat er een einde was gekomen aan het kabinet. Zo kondigde minister-president Balkenende 's middags aan dat hij de Koningin het ontslag van zijn kabinet zou aanbieden. Dat deed de premier die avond per telefoon, omdat hij het op de dag na de uitvaart van prins Claus niet gepast vond om bij de Koningin langs te gaan.

De Koningin nam een paar dagen rouwtijd in acht, maar begon toch al op maandag 21 oktober met haar consultaties. Zij ontving de voorzitters van de beide Kamers, de vicepresident van de Raad van State en minister-president Balkenende. De LPF trachtte de Koningin nog per brief te bewegen tot een lijmpoging, desnoods in ruil voor een ministerspost ten gunste van de VVD. Maar VVD en CDA hadden, gesteund door de goede resultaten in de polls, duidelijk genoeg van de LPF: zij wezen het voorstel af.

De Tweede Kamer werd ontbonden en voor 22 januari 2003 werden nieuwe Tweede Kamerverkiezingen uitgeschreven. Het kabinet bleef demissionair aan.