Jan Bondol

Zijn activiteit is gedocumenteerd in de periode van 1368 tot 1381. Vanaf 1368 werkte hij aan het hof van de Franse koning Karel V, waar hij bekendstond als Hennequin de Bruges, Jean de Bruges, Jean de Bondol of Jean de Bandol. Hij was peintre du roi (hofschilder) en valet de chambre (kamerheer). In 1304 krijgt hij de titel Regis pictor, wat erop wijst dat hij in hoog aanzien stond. In 1380 krijgt hij een levenslang pensioen toegekend door de koning. In 1371/2 wordt een Jehan le peintre de Bruges betaald door Filips de Stoute. Men schrijft in dit verband een Sint Christoffel in de kerk van Semur-en-Auxois toe aan Jan Bondol.[2] Na 1381 zijn er van hem geen sporen meer te vinden in de documenten of rekeningen van het hof.

De enige miniatuur die van hem is overgebleven, is de presentatieminiatuur in de historie-Bijbel die Jean de Vaudetar maakte voor Karel V in 1372. Hij signeerde[3] trouwens dit werk, op de titelpagina, waar hij zegt dat hij, Johanis de Brugis, dit werk maakte in 1371[4] toen de koning 35 jaar was en voor het 8e jaar regeerde.[5] Deze miniatuur wordt beschouwd als het eerste echte portret in de geschiedenis van de miniatuurkunst en was volgens tijdgenoten vrij gelijkend. Ze was ook vernieuwend wat de iconografie betreft. Het tafereel wordt voorgesteld in een interieur dat door een raamwerk is afgesloten van de toeschouwer. Voordien werden dergelijke scènes afgebeeld in een opengewerkt gotisch gebouw. Deze vernieuwing van Bondol zal worden gebruikt door de volgende generaties van schilders en miniaturisten[6] tot bij Rogier van der Weyden[7] en Dirk Bouts.[8] Ook de diepte die Bondol in zijn miniatuur suggereert door het perspectief in de vloertegels en het baldakijn dat achter het raamwerk hangt, is opmerkelijk voor de periode en de plaats waar het werk ontstond.

De stijl van Jan Bondol wijkt sterk af van de geaffecteerde hofstijl die toen de standaard was aan het Franse hof. Hij bracht de trend naar meer realisme, die in zijn tijd in Vlaanderen ontstond, naar Frankrijk en kan gezien worden als een van de vroege voorlopers van de stroming die haar hoogtepunt zal kennen met de Vlaamse Primitieven.

Hij werkte ook voor andere leden van de Koninklijke familie. Zo maakte hij in 1376 voor Lodewijk I, de hertog van Anjou, het ontwerp van het bekende Tapisserie de l'Apocalypse, geweven in de ateliers van Nicolas Bataille en Robert Poisson.

Zie de categorie Jean Bondol van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.