Jan Fabricius
Jan Fabricius (Assen, 30 september 1871 - Wimborne (Engeland), 23 november 1964) was een Nederlandse toneelschrijver.
(foto Jacob Merkelbach)
Op twintigjarige leeftijd vertrok hij naar Nederlands-Indië om daar als drukker zijn brood te verdienen. Daar maakte hij snel carrière in de journalistiek. Na tien jaar keerde hij, gedwongen door een leveraandoening, terug naar Nederland om hoofdredacteur te worden van respectievelijk de Wereldkroniek, de Spaarnebode en de Nieuwe Courant. Op aandringen van Frits Bouwmeester (een jonggestorven broer van de acteur Louis Bouwmeester) schreef Jan zijn eerste toneelstukken: Met de handschoen getrouwd, Eenzaam en De rechte lijn, waarin Indië een grote rol speelt.
De stukken werden vele honderden malen opgevoerd, maar Fabricius keerde in 1910 terug naar Batavia om daar een eigen dagblad op te richten. Wederom wegens medische redenen keerde hij terug naar Europa en vestigde zich te Parijs in een poging definitief van de pen te leven. Merkwaardig is het dat juist daar zijn meest Nederlandse toneelstukken Onder één dak (in het Drents) en Ynske (in het Fries) geschreven zijn.
Vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog ging Jan terug naar Nederland. In deze jaren beleefde hij zijn grootste successen. De uitvoeringen van Dolle Hans, Totok en Indo en Nonnie trokken volle zalen. Met de crisisjaren en het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog liep de carrière van Fabricius op haar einde. Hij bleef wel productief, maar het succes verdween langzaam.
In Assen werd een straat en een MULO-school naar hem vernoemd (inmiddels afgebroken). In 1959 onthulde hij bij deze Jan Fabriciusschool het werk Indisch tafereel van Alfred van Werven, dat verwijst naar zijn periode in Nederlands-Indië. Op de plaats van de school staat nu een appartementencomplex maar het Indisch tafereel is gespaard gebleven en in de gevel van het complex opgenomen.
Fabricius verhuisde naar Engeland waar hij op 93-jarige leeftijd stierf.
Zijn zoon Johan Fabricius was eveneens schrijver.
Publicaties over Jan Fabricius
- Jan Fabricius. De man en zijn werk. Met een woord vooraf van Johan Fabricius en een inl. van Jan Spierdijk. Assen, Van Gorcum, 1971. Geen ISBN
- Karel Loos: Jan Fabricius en zijne werken. Een dramaturgische studie. Antwerpen, L.J. Janssens, 1923.
Publicaties van Jan Fabricius (selectie)
- Anne de Vries & Jan Fabricius: De ring van de profeet. 2e druk. Nijkerk, Callenbach, 1981. ISBN 90-266-2708-4 (1e druk 1952)
- Jan Fabricius: Jeugdherinneringen van een Asser jongen. 2e druk, met een biografische schets van Ben van Eysselsteijn. Assen, Van Gorcum, 1959. (1e druk 1946)
- Jan Fabricius: Onder één dak. Tooneelspel in drie bedrijven. 9e druk. Antwerpen, Janssens, 1948. (1e druk 1915)
- Jan Fabricius & H. Nijdam: Marieken van Orvelterveen. Vrij bewerkt naar de Drentsche sage van Ellert en Brammert. Landsspel. Assen, Van Gorcum, 1930.
- Jan Fabricius: Eenzaam. Drama in drie bedrijven. Antwerpen, L.J. Janssens, 1907.
Externe links
| Bronnen, noten en/of referenties |