Jan Blanken

Jan Blanken (Bergambacht, 15 november 1755 – Vianen, 17 juli 1838) was een Nederlands waterbouwkundig ingenieur.

Jan Blanken in 1825 door Jean Augustin Daiwaille
Het naar Jan Blanken genoemde directievaartuig van rijkswaterstaat

Biografische gegevens

Jan Blanken, zoon van de timmerman Jan Theunisz Blanken en Niesje Ariensdr Blieck, trad in de voetsporen van zijn vader, die waterbouwkundige was in Bergambacht en vanaf 1762 in Haastrecht. Blanken sr. was belast met het ontwerpen en bouwen van molens, sluizen en dijken in de Krimpenerwaard. De jonge Jan Blanken vergaarde bij zijn vader de praktische kennis voor het ontwerpen, verbeteren en beheren van waterstaatkundige objecten.

Het eerste grote project voor Blanken jr. was het droogdok te Hellevoetsluis waarvan de bouw in 1798 startte. Bijzonder hierbij was dat een stoommachine deel uit maakte van het ontwerp. Het was een van de eerste in Nederland. In 1808 ontwierp Blanken ook een nieuwe sluisdeur, de waaiersluis. Met betrekking tot de aanleg van militaire maritieme zaken adviseerde hij onder meer keizer Napoleon Bonaparte, in dat verband was hij verantwoordelijk voor de totstandkoming van de Rijkswerf Willemsoord te Den Helder. In 1808 werd Blanken, ten tijde van het Koninkrijk Holland Inspecteur-Generaal bij Waterstaat. Hij bleef dat, onder koning Willem I, tot en met 1826. De meeste bekendheid kreeg Blanken door de realisatie van het Noord-Hollands Kanaal tussen Amsterdam en Den Helder, maar hij was ook verantwoordelijk voor de plaatsing van het systeem van strandpalen langs de Nederlandse kust.

Ook zijn broer Arie Blanken (1766-1824) en zijn neef Jan van Lakerveld Blanken (1793-1885) werden, net als een oom, waterbouwkundig ingenieur bij Waterstaat. Zijn jongere broer Willem Jansz Blanken (1769-1831) was opziener in dienst van het Hoogheemraadschap Delfland.

Loopbaan
  • 1775 - eerste ordinaris-opzichter van de Hollandse eilanden Voorne, Goeree en Overflakkee
  • 1785 - luitenant der artillerie
  • 1794 - kapitein der artillerie
  • 1795 - door de Staten van Holland benoemd tot lid van het comite voor superintendentie van zeedijken en weringen in het gewest Holland.
  • 1798 - nadat het besluit is genomen tot uitvoering van de sluis- en dokwerken in Hellevoetsluis, benoemd tot directeur.
  • 1800 - commissaris-inspecteur van het departement Schelde en Maas benoorden Krammer en Grevelingen
  • 1803 - luitenant-kolonel
  • 1803 - inspecteur in het 1e district van de Waterstaat (Zuiderkwartier van Holland)
  • 1808 - inspecteur-generaal van de Waterstaat
  • 1815 - samen met Cornelis Krayenhoff grondlegger van de Nieuwe Hollandse Waterlinie
  • 1823 - het dok te Hellevoetsluis volgens plannen Jan Blanken afgebouwd
  • 1826 - ontheven uit zijn functie

Bibliografie

Publicaties van Jan Blanken
Door Jan Blanken in 1803 vervaardigde militaire kaart van het Goereese Zeegat
  • Blanken J. Jz., Verhandeling over de algemeene rivier en waterstaatkundige ontwerpen, welke van de vorige eeuwen, tot op heden gevormd en uitgevoerd, of nog in overweging zijn : met de uitwerkselen tot op den tegenwoordigen tijd, ... toegelicht door eene kaart, waarop de ontwerpen en dijkbreuken van de vorige eeuwen tot op den tegenwoordigen tijd, met de jaren dier gebeurtenissen geteekend zijn (1836), Van der Monde, Utrecht.
  • Blanken J. Jz., 1ste Vervolg-memorie van geschiedkundige aanteekeningen, over de vroegere binnendijksche waterontlastingen, ... tusschen de rivieren het Pannerdensche Kanaal, de Neder-Rijn en Lek, de Waal en Merwede, met de Noord ... beginnende met de bedijking der Overbetuwe, tot de Dief- en Lingedijken op Geldersch, en die der lage Vijf Heeren Landen en den Alblasserwaard, op Hollandsch grondgebied, ... in 1809 en 1820, ... (1835), Van der Monde, Utrecht.
  • Blanken J. Jz., Memorie van geschiedkundige aanteekeningen, over de vroegere binnendijksche waterontlastingen door sluizen en waterleidingen tot in de buitenrivieren en de daarop gevolgde stichting der waterwindmolens, met derzelver lage- en hooge boezems (1834), Van der Monde, Utrecht.
  • Blanken J. Jz., Nota ter algemeene overdenking wegens de bedreigde veiligheid der provinciën Holland, Utrecht en Gelderland, bijzonderlijk van de Betuwen, de Tieler-, de Bommeler-, en de Alblasserwaarden, met de landen van Heusden en Altena, door de jaarlijks opklimmende gevaren van overstrooming, bij ijsgang en hoog rivierwater (1821), Schmidts & Co, Amsterdam.
  • Blanken J. Jz., Memorie ter verklaring van de grondbeginselen waarop rustende zijn, de beschouwing en de daarbij voorgestelde ontwerpen, tot het herleiden en geheel vereenigd openen van de zoogenaamde Werkendamsche Killen in ééne Nieuwe Merwede, als hoofd-rivier, door de groote Westkil, enz., volgens derzelver bestaande natuurlijke strekking naar het Hollands Diep, met de bedijking der oude Beneden-Merwede en den Biesbosch (1819), Pieper en Ipenbuur, Amsterdam.
  • Blanken J. Jz., Beschouwing over de uitstrooming der Opper Rijn- en Maas-wateren door de Nederlandsche rivieren tot in zee : benevens de overwegingen dezer beschouwing van de heeren Goudriaan, Van Utenhove, Moll en Donker Curtius (1819), Pieper en Ipenbuur, Amsterdam.
  • Blanken J. Jz., Memorie over het zoogenaamde verhang in den waterspiegel van de voornaamste kanalen en boezems : mitsgaders over de ruimten der sluizen, met de verder bestaande middelen en werktuigen tot uitwatering van de lage landen en meeren, in de provinciën Holland, Utrecht, Gelderland en Noord-Braband : tot nadere verklaring van het ontwerp, ter verlenging van de zoogenaamde rivier de Linge naar Steenenhoek, om dezelve aldaar eene nieuwe uitlozing te geven in de Merwede, omtrent twee uren beneden hare tegenwoordige gebrekkige uitvloeijing door Gorinchem (1817), Paddenburg en Van Dijk, Utrecht.
  • Blanken J. Jz., Nieuw ontwerp tot het bouwen van minkostbare sluizen, welke alle de vereischten der bekende sluizen bezitten, en daarenboven de steeds ontbrekende, meer uitgebreide nuttigheden van dezelve vervullen kunnen (ca 1808).
  • Blanken J. Jz., Antwoord aan den heer inspecteur-generaal over den waterstaat van het Koningrijk Holland A.F. Goudriaan, tot wederlegging van deszelfs in druk uitgegeven bedenkingen, wegens een nieuw ontwerp der sluizen van zijnen ambtgenoot (1808), Gebroeders van Cleef, 's-Gravenhage.
  • Blanken J. Jz., Verhandeling over het aanleggen en maaken van zoogenaamde drooge-dokken in de Hollandsche zee-havens, byzonder toegepast op de gelegenheid van 's Lands dok en werf te Hellevoetsluis (1796), Dirk Vis, Rotterdam.

Publicaties over Jan Blanken
  • Meyere, J.A.L. de, Jan Blanken, Vianen en de Vijfheerenlanden (1988), Stichting Stedelijk Museum Vianen.
  • Haubourdin, R.M. en Jansen, P.C. De physique existentie dezes lands: Jan Blanken, inspecteur-generaal van de waterstaat: (1755-1838): arsenalen, bruggen, dokken, dijken, havens, kanalen, molens, sluizen, stoommachines] (1987), AMA Boeken, Beetsterzwaag.
  • Haubourdin, R.M., Inventaris van kaarten, tekeningen en modellen van de waterbouwkundige ingenieurs J. Blanken Jz. (1755-1838) A. Blanken Jz. (1767-1824) en J. van Lakerveld Blanken (1793-1885): 1784-1838, (1984), Algemeen Rijksarchief, 's-Gravenhage.
  • Donker Curtius van Tienhoven, Willem Boudewijn, Bijdragen tot den waterstaat der Nederlanden, bijzonder in opzigt tot zeker ontwerp van den inspecteur generaal J. Blanken, Jansz., tot afdamming der rivier de Merwede (1819), Blussé en Van Braam, Dordrecht.
  • Donker Curtius van Tienhoven, Willem Boudewijn, Kort noodzakelijk vervolg op mijne Bijdragen tot den waterstaat der Nederlanden, bijzonder gerigt tegen de laatste Memorie van den heer Blanken, op dit onderwerp bij Pieper en Ipenbuur uitgegeven (1819), Blussé en Van Braam, Dordrecht.
  • Goudriaan, Adrianus Franciscus, Verhandeling over het ontwerp van sluizen, volgens de uitgave van den heer inspecteur generaal bij den waterstaat van het Koningrijk Holland , J. Blanken Jansz., het eerste aan de Benschopper Sluis beproefd: opgesteld ter aanleiding tot eene naauwkeurige overweginge van hetzelve, in vergelijking met zijnen over dit onderwerp gedrukten brief, en het antwoord door eerstgenoemden daar op uitgegeven (1809), Van Esveldt-Holtrop, Amsterdam.
  • Goudriaan, Adrianus Franciscus, Brief aan den inspecteur-generaal bij den waterstaat J. Blanken Jansz. over deszelfs onlangs uitgegeeven stukjen, getijteld: Nieuw ontwerp tot het bouwen van minkostbare sluizen, welke alle de vereischten der bekende sluizen bezitten, en daarenboven de steeds ontbrekende, meer uitgebreide nuttigheden van dezelve vervullen kunnen (1808), Van Esveldt-Holtrop, Amsterdam.
  • Lammertink H.G., Jan Blanken en de Vijfheerenlanden (2018), Stichting Jan Blanken Vianen (heruitgave van Jan Blanken, Vianen en de Vijfheerenlanden).

Varia
  • Diverse directievaartuigen van rijkswaterstaat kregen de naam Jan Blanken toebedeeld.
  • De Jan Blankenbrug over de Lek bij Vianen is naar hem genoemd.
  • In Vianen loopt de Jan Blankenweg. Deze weg loopt langs de voormalige Wilhelminasluis die door Blanken werd gebouwd en in de jaren 1947-1949 is ontmanteld.
  • Ook in Den Haag, Hellevoetsluis en Gorinchem zijn straten naar Blanken vernoemd.
  • Op de begraafplaats Sparrendreef te Vianen is het gietijzeren grafmonument van Jan Blanken te vinden.
  • Sinds 17 juli 2018 staat er aan de Jan Blankenweg te Vianen een informatief monument/kunstwerk ter nagedachtenis aan de waterbouwkundige.[1]
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.