Jacobus Revius

Jakob Reefsen werd als burgemeesterszoon geboren in Deventer. Toen de Spanjaarden de stad in 1591 overmeesterden verhuisde hij met zijn vader en moeder naar Amsterdam, waar hij verder opgroeide. Hij studeerde theologie in Leiden (1604-1607) en Franeker (1607-1610), waarna hij nog een studiereis in Frankrijk maakte (1610-1612). Hier maakte hij kennis met de renaissance-poëzie die grote invloed zou hebben op zijn eigen dichtwerk.

Na korte benoemingen als predikant in Zeddam en Winterswijk, was hij van 1614 tot 1641 predikant in zijn geboortestad Deventer, die ook zijn studie had betaald. Revius woonde op de Stromarkt in het Badenhuis. Naast rector van het athenaeum was hij bibliothecaris van de Deventer stads- en athenaeum biblotheek. In deze periode werkte hij mee aan de Statenvertaling en publiceerde hij zijn voornaamste gedichtenbundel, de Over-ysselsche Sangen en Dichten (1630), die een hoogtepunt van de Nederlandse barok vormt.

Eind 1641 werd hij regent van het Statencollege in Leiden. Dit was een internaat voor theologiestudenten die met een beurs studeerden. De taak van de regent was, naast het verzorgen van colleges, het houden van toezicht op de studenten zowel wat betreft hun studievorderingen als wat betreft hun persoonlijk leven. Zijn verhuizing naar Leiden plaatst hem in het hart van het theologisch en filosofisch debat van zijn tijd. In deze periode schreef Revius minder poëzie. Wel publiceerde hij een boek over de geschiedenis van Deventer Daventria Illustrata (1651) en polemiseerde hij heftig met zijn sub-regent Adriaan Heereboord over de in zijn ogen verderfelijke filosofie van René Descartes.

Jacobus Revius is een van de weinige 17e-eeuwse dichters wiens werk ook nu nog gelezen en gezongen wordt. In het Liedboek voor de Kerken zijn in gemoderniseerde spelling 7 gedichten van hem opgenomen. Zijn bekendste gedicht is het sonnet Hy droegh onse smerten, met de navrante eerste regel: "'t En sijn de Joden niet, Heer Jesu, die u cruysten".

In veel plaatsen zijn straten naar de dichter genoemd.

• Suarez repurgatus sive syllabus Disputationum metaphysicarum, Lugduni, 1648
• Methodi Cartesianæ consideratio theologica, Lugduni, 1648
• Statera philosophiae Cartesianae, Lugduni, 1650

• Enny de Bruijn, Eerst de waarheid, dan de vrede: Jacob Revius 1586-1658, Boekencentrum, 2012. (wetenschappelijke biografie)

• Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)