Jacob Roggeveen

Op 1 augustus 1721 vertrok hij vanuit Texel in dienst van de West-Indische Compagnie. Roggeveen was commandeur van de expeditie. Er waren drie schepen, twee fregatten de Arend en de Tienhoven en een kleiner schip, een hoeker De Afrikaanse Galei met respectievelijk Jan Coster, Cornelis Bouman en Roelof Rosendaal als kapiteins. Er gingen 244 mannen mee, waarvan 55 tot 60 als soldaat. Roggeveen reisde op de Arend en zijn doel was het onbekende Zuidland (Terra australis incognitate) ontdekken. Hij voer via de Canarische Eilanden en Kaap Verdische Eilanden, stak de Atlantische Oceaan over, om vervolgens in november 1721 voor anker te gaan tussen São Sebastiano en het eilandje Ilhabela (Brazilië) om daar vers voedsel en brandhout in te slaan. Vanwege de aanhoudende stormen werden de zwaarste kanonnen in het ruim gehesen.[7]

In januari 1722 voeren zij via Stateneiland rond Kaap Hoorn naar de Grote Oceaan. Daar bezocht Roggeveen op 25 februari de Juan Fernandez-eilanden. Op 5 april 1722 (paaszondag) ontdekte hij Paaseiland. Hijzelf zette geen voet aan wal op het eiland. Daarna zeilden ze verder westwaarts. De Afrikaanse Galei leed op 18 mei schipbreuk op het atol Takaroa, (of Takapoto) in het noorden van de Tuamotueilanden (Frans-Polynesië). De bemanning en een deel van de lading kon worden gered. Ze zeilden verder westwaarts en op 2 en 3 juni verkende de bemanning het eilandje Makatea in het noordwesten van de Tuamotu-archipel. Het grote continent Zuidland werd niet gevonden, feitelijk was toen de expeditie mislukt.[7]

Op 3 juni 1722 overlegde Roggeveen met de kapiteins over het vervolg van de reis. Domweg terugkeren kon niet omdat de heersende winden daarvoor ongunstig waren. Roggeveen zag drie opties. Eerst naar het zuiden varen hopend dat daar een westenwind hen weer terug naar Kaap Hoorn zou blazen; of verder zeilen naar het westen en terechtkomen in toen al verkend gebied boven Nieuw-Guinea, de Molukken en zo verder naar Batavia. Een derde mogelijkheid was eerst naar het zuidwesten varen. Roggeveen wist van het bestaan van Nieuw-Zeeland waarvan de westkust al in kaart was gebracht en daar hoopte hij voldoende verse leeftocht te vinden om daarna terug te varen naar Kaap Hoorn. Dit plan had Roggeveens voorkeur, maar zijn kapitein, Jan Coster wilde doorvaren naar het westen, naar het gebied van de VOC, want de bemanning was uitgeput en voor een aanzienlijk deel bezweken (minder dan de helft van de bemanning kwam levend in Nederland terug). Er zat niets anders op dan zo gauw mogelijk naar Batavia te gaan. Daartoe werd uiteindelijk unaniem besloten.[7]

Op 4 oktober 1722 bereikten de Arend en de Tienhoven de rede van Batavia. Roggeveen werd op last van de gouverneur-generaal Hendrick Zwaardecroon gevangengenomen omdat hij het monopolie van de VOC zou hebben geschonden. De VOC confisqueerde de twee schepen en de lading. De scheepspapieren werden zorgvuldig onderzocht; wat van de lading van waarde was, werd verkocht. Later werd de VOC ervan overtuigd om hem vrij te laten, zijn schade te vergoeden en zijn bemanning (en nabestaanden van de overleden bemanning) hun gage te betalen omdat de twee schepen door het gebrek aan levensmiddelen en water genoodzaakt waren het VOC-territorium binnen te varen.[7]

Over de expeditie werden meerdere boeken geschreven o.a. het jeugdboek van Rob Ruggenberg, dat vanuit het perspectief van de bemanning beschreven is; 'Haaieneiland' (eerste uitgave 2015, originele taal: Nederlands). Dit boek beschrijft de condities aan boord, de reis wordt hier niet volledig beschreven, alleen het deel waarbij het schip de Afrikaensche Galey (originele naam) op 22 mei 1722 verging aan het Takaroa atol. Een ander boek dat het meeste van de reis beschrijft is van Carl Friedrich Behrens. Dit boek werd in 1739 in het Frans vertaald: Histoire de l’Expédition de trios vaisseaux, enyoyés par la Compagnie des Indes occidentals des Provinces unies aux Terres Australes, en 1721. 2 Bände, La Haye 1739 (Expédition Roggeveen) en van daaruit in het Engels. Pas in 1838 publiceerde het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen de dagregisters van Roggeveen zelf, genaamd: Dagverhaal der ontdekkings-reis van Mr. Jacob Roggeveen, Middelburg, 1838, Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen In 1911 werd ook het dagboek van kapitein Bouman van de Tienhoven uitgegeven. In 1942 verscheen een samenvatting voor een breed publiek over zijn reis. 1942. Jacob Roggeveen en zijn reis naar het Zuidland: 1721-1722. Van Kampen & Zoon N.V., Amsterdam.