IJsbreker

Er zijn verschillende technieken om ijs te breken:

• Het ijs wegduwen
• Door het ijs zakken
• Het ijs kapotdrukken met behulp van een hovercraft

Kleine ijsbrekers botsen tegen het ijs aan. Het ijs breekt en een vaargeul komt vrij. Dit kan tot maximaal 1 meter dik ijs.

Poolijsbrekers zakken door het ijs. De ijsbreker klimt als het ware op de laag ijs en zakt er vervolgens door zijn gewicht doorheen. Vaak hebben deze schepen halverwege de onderkant een extra schroef voor extra stuwkracht. Deze techniek is mogelijk tot ruim 6 meter ijsdikte. Meestal hebben deze schepen een helikopter aan boord voor verkenning.

Vanwege de botsing met het ijs hebben de ijsbrekers een sterke boeg. Verder is de romp aan de zijkant enigszins rond. Als het schip vast ligt in het ijs kan het zich loswrikken door snel water van de ene ballastruim naar de andere te pompen. De ronde romp helpt hierbij. Het water kan ook naar de boeg worden gepompt waarmee het gewicht dat op het ijs rust toeneemt waardoor het breekt. Het roer ligt dieper dan bij gewone schepen om beschadiging door het ijs te voorkomen. Als het ijs niet in een keer breekt, kan het schip achteruit varen om een aanloopje te nemen voor een tweede poging.

Een zeer krachtig type ijsbreker is de atoomijsbreker, die alleen in Rusland wordt gebruikt, in de Noordoostelijke Doorvaart en de grote rivieren in Siberië. De atoomijsbreker Arktika was op 17 augustus 1977 het eerste oppervlakteschip dat de Noordpool wist te bereiken.

Ook een hovercraft kan als ijsbreker worden gebruikt. Tot een dikte van 1 meter kan de neerwaartse luchtstroom het ijs kapotdrukken. Het is een effectieve methode, maar qua brandstof erg duur. Daarom wordt deze techniek alleen toegepast op rivieren in Canada en de Verenigde Staten.

Een rivierijsbreker is een ijsbreker die speciaal ontworpen is voor ondiepe wateren zoals rivieren en estuariums, meestal zullen ze ook onder bruggen en door kanalen passen. Zoals gepubliceerd door The American Society of Civil Engineers: 'Op sommige rivieren, vooral waar het smelten plaatsvindt bij de monding, zoals op de Oder en de Weichsel in Duitsland, is ijsvorming een veelvoorkomende oorzaak van overstromingen.'[1] rivierijsbrekers bieden hier een oplossing voor.

Nog een belangrijke reden waarom rivierijsbrekers nodig zijn, is zodat er vrij verkeer kan plaatsvinden. De hulpdiensten moeten snel ter plekke kunnen zijn als er bijvoorbeeld iemand door het ijs is gezakt.

Boten van de brandweer moeten ook toegang hebben tot de gebouwen, want soms zal er een brand plaatsvinden naast de oevers, en dan kunnen deze boten water uit de rivier gebruiken om te blussen.

Verschillende rivierijsbrekers, gaande van kleine formaten tot Atoomijsbrekers (met een kleine diepgang) zijn ook in dienst op de grote rivieren van het Russische Noordpoolgebied.

Soms vriezen de vaarwegen in Nederland dicht en dient men te zorgen dat deze open blijven en de oevers geen schade oplopen. Hiervoor zijn speciale ijsbrekers beschikbaar maar vaak wordt ook een beroep gedaan op sleepboten.

Sleepboten zijn vaak al bij de bouw aangepast voor het ijsbreken met een speciale boeg. Er zijn ook drijvende constructies die voor de boot worden vastgemaakt: met een bovenloper, ijsslof of 'losse stevenschoen' laat men de boot op het ijs varen waarna de bovenloper met boot en al door het ijs zakt. Met een onderloper of ijsploeg breekt men het ijs door ertegen aan te varen, en wordt het ijs naar boven geduwd. Vroeger werden zulke slepers onder meer in de Amsterdamse grachten gebruikt.

Tegenwoordig wordt bij zware ijsgang, en dan vooral om de hoofdvaarwegen open te houden, nog steeds gebruikgemaakt van sleepboten. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het ijsvrij houden van de Nederlandse vaarwegen en gebruikt hier de kennis en ervaring van bekende firma's voor.

Deze methode betekent het breken van ijs door middel van trillingen tussen het water en het ijs, waardoor er na een tijd een scheur tevoorschijn zal komen.

Als er een statische kracht wordt toegepast op ijs zal het lichtjes buigen voordat het zal breken. Doordat het ijs buigt bij elk voertuig dat er over kan, volgt hieruit dat als het voertuig snel genoeg gaat, er trillingen zullen uit voortkomen.

Meestal zal er een hovercraft gebruikt worden voor dit soort werk.

• IJsbreker is tevens een leermethode voor Nederlands als vreemde taal.
• Muziekcentrum De IJsbreker aan de Weesperzijde te Amsterdam was een centrum voor eigentijdse muziek, totdat het werd opgevolgd door het Muziekgebouw aan 't IJ.