Herdgang
Herdgang of heerdgang was vroeger de dagelijkse rondgang van de kudde onder leiding van de herder over de 'gemene' gronden (wilde graslanden, heide of bossen). Het oude woord "heerd" betekent niet alleen 'kudde' maar ook 'herder'. Heerdgang is een oeroud fenomeen dat al bestaat vanaf het moment van domesticatie van grote herbivoren zoals schapen, geiten, runderen en paarden. De heerdgang begon ’s morgens vroeg en eindigde ’s avonds op een dorpspleintje.
Herdgang of heerdgang is een term die in Midden- en Oost-Brabant en de Belgische Kempen werd/wordt gebruikt om een buurtschap aan te duiden, een leefgemeenschap of gehucht met de daaromheen gelegen gronden, waar de bewoners het recht bezaten daarop een kudde met een herder te laten grazen. Het begrip ontstond in de middeleeuwen om zo meer belangrijke woonkernen te onderscheiden en te benoemen. Een herdgang was een bestuurlijke eenheid. Doorgaans ontstond een herdgang op een Y- of T-splitsing[1]. Aanvankelijk werd hiermee het deel van de dorpsgemeente bedoeld waarop het vee (herde: kudde) door de herder (de herd) gezamenlijk werd geweid. Vaak was er een waterplaats (spuul) aanwezig om de wol te spoelen en de schapen te voorzien van drinkwater[1].
Daardoor heeft de kernbebouwing een driehoekige structuur: de Kempische Plaatse of Kempische driehoek. In Tilburg is dat bijvoorbeeld begin 21e eeuw nog steeds zichtbaar bij pleinen en parken: de Heuvel, het Korvelplein, De Schans, het Wilhelminapark (voorheen Veldhoven) en diverse andere.
De wegen tussen de herdgangen worden linten genoemd. In de loop van de tijd werden ook deze wegen bebouwd, waardoor aaneengesloten kernen ontstonden. In Tilburg zijn de Hasseltstraat, de Goirkestraat, de Koestraat en de Korvelseweg voorbeelden van dergelijke linten.
Bronnen
|