Guaibasaurus

De soort is in 1999 benoemd en beschreven door José Bonaparte, Jorge Ferigolo en Ana Maria Ribeiro. De geslachtsnaam is afgeleid van de naam van het bassin van de Rio Guaíba. De soortaanduiding verwijst naar de plaats Candelária.

Eind jaren negentig werden twee gedeeltelijke skeletten van de soort opgegraven in een laag van de Caturritaformatie die stamt uit het Norien. Guaibasaurus is daarmee een van de oudste bekende dinosauriërs. Het eerste fossiel is het holotype, MCN-PV 2355. Het omvat vijf wervelcentra van de ruggenwervels, drie wervelbogen van ruggenwervels, vijf ribben, delen van de eerste en tweede sacrale wervel, tien voorste staartwervels, chevrons, een stuk schouderblad, een ravenbeksbeen, stukken van de darmbeenderen, de schaambeenderen en de zitbeenderen, de dijbeenderen, de scheenbeenderen, de kuitbeenderen, de sprongbeenderen, de calcanea, vijf middenvoetsbeenderen, teenkootjes en teenklauwen. Bijna al het materiaal is onvolledig en beschadigd. Het tweede fossiel is het paratype, MCN-PV 2356), bestaande uit het onderstuk van een linkerachterpoot.

In 2007 werd een iets groter derde exemplaar beschreven, UFRGS PV0725T. Dit is completer dan het holotype, met vooral meer delen van de wervelkolom en ook de bijna complete voorpoten. In 2012 werd van dit exemplaar gemeld dat het in een rusthouding lag welke op die van de vogels leek, met opgevouwen ledematen en een terug gebogen nek. Het zou bedoeld zijn om warm te blijven en een teken zijn van warmbloedigheid.

Guaibasaurus is een kleine lichtgebouwde dinosauriër met een lengte van ongeveer twee meter. het dijbeen van UFRGS PV0725T heeft een lengte van 27 centimeter. Basale kenmerken zijn: het bezit van vier vingers aan de hand; vier tenen aan de voet terwijl de vijfde teen gereduceerd is tot een enkel middenvoetsbeen; een bijna gesloten acetabulum in het heupgewricht en een hoge middenrichel op een nauw calcaneum. De formule van de teenkootjes is 2-3-4-5-0.

De plaats in de evolutionaire stamboom van Guaibasaurus is problematisch. Bonaparte wees het voorlopig toe naan een eigen Guaibasauridae. Hij meende dat Guaibasaurus een basaal lid van de Saurischia was, in bepaalde opzichten basaler dan de Herrerasauridae maar vermoedelijk toch boven deze geplaatst, net onder het afsplitsingspunt tussen de herbivore Sauropodomorpha en de carnivore Theropoda. Overeenkomstig overwoog hij een levenswijze als omnivoor.

Exacte kladistische analyses echter hebben meestal tot uitkomst gehad dat Guaibasaurus een basale theropode was, inderdaad afgeleider dan de Herrerasauridae, maar boven Agnosphitys en onder Chindesaurus in de stamboom staand. In 2010 echter publiceerde Martïn Daniel Ezcurra een analyse die aangaf dat de Guaibasauridae tot de Sauropodomorpha behoorden en vermoedelijk planteneters waren.