Groot dooiermos
Groot dooiermos (Xanthoria parietina), ook wel steenkorstmos, is een veel voorkomende en opvallende soort korstmos uit de familie van de Teloschistaceae (dooiermosachtigen).[1][2]
Groot dooiermos | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||
Taxonomische indeling | ||||||||||||
| ||||||||||||
Soort | ||||||||||||
Xanthoria parietina | ||||||||||||
Afbeeldingen Groot dooiermos op ![]() | ||||||||||||
Groot dooiermos op ![]() | ||||||||||||
|
Uiterlijke kenmerken
Het bladvormige thallus is meestal heldergeel tot oranje, soms deels of geheel grijs. Groeit de soort op beschaduwde plekken, dan is de kleur van het thallus vaak groen. De onderkant is wittig. De lobben zijn vrij hoekig en ondiep ingesneden. Meestal zijn er apotheciën (schotelvormige vruchtlichamen) aanwezig, die van binnen donkeroranje zijn gekleurd en tot 2 cm groot kunnen zijn. De soort wordt wel verward met klein dooiermos en oranje dooiermos. De eerste heeft echter geen lobben en bestaat vrijwel alleen uit een bolletje met apotheciën. De tweede verschilt in de meer oranje kleur, het bobbelige thallus en de (schaarse) apotheciën met gekerfde rand.[2][3]
De gele kleurstof parietinezuur werd vroeger wel gebruikt als verfstof. De gele kleurstof wordt bloedrood wanneer deze in aanraking komt met een sterke base, zoals kaliloog of natronloog. Dit soort kleurreacties wordt veel gebruikt om korstmossen op naam te brengen.[1]
Voorkomen
Het groot dooiermos komt vooral voor op basische substraten en is een indicator voor voedselrijkdom. De soort is zeer algemeen in gebieden met intensieve veehouderij: de aanwezigheid van ammoniak bevordert de groei. Het groeit op schors van bomen, op steenachtige ondergrond als beton, baksteen, cement en stoeptegels en zelfs op asbest en op het asfalt van rustige wegen. Sinds de jaren 1980 komt de soort in Nederland (en ander delen van Europa) steeds meer voor, omdat ze kan profiteren van vervuiling met stikstofverbindingen.[1][2][3] In de systematiek van de mossen- en korstmossengemeenschappen is groot dooiermos een differentiërende soort van de klasse van haarmutsen en vingermossen.[4]
Externe links
- BLWG Verspreidingsatlas Korstmossen Xanthoria parietina
- Mycobank Xanthoria parietina
- Index Fungorum Xanthoria parietina
- Catalogue of Life Xanthoria parietina
Referenties
Bron
|
![]() |
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Xanthoria parietina op Wikimedia Commons. |