Godsvredebeweging

De Godsvredebeweging (Pax Dei) was een campagne van de kerk die uitging van de Abdij van Cluny tegen geweld van vooral de lokale feodale heren tot tota multitudo universae plebis.

Vanaf de 11e eeuw nam de rust in Europa weer toe. Nu de kerstening in het noordwesten van Europa voltooid was en de Noormannen niet meer op plundertocht gingen, kon de kerk zich richten op de zonden in de maatschappij. Het grootste geweldsprobleem vormden edelen die zich gedroegen als 'warlords'. Daarom drong de kerk er bijvoorbeeld bij de edelen op aan om een eed af te leggen, waarin men afzwoer om geweld tegen geestelijken en later ook vrouwen, kinderen, pelgrims, kooplieden, reizigers en boeren. Ook zag de kerk zich meer als bemiddelaar tussen oorlogvoerende landen. De invloed van deze campagne is van grote waarde, zo beïnvloedde het de handel: handelaren werden niet meer beroofd door de lokale heren. Deze campagne wordt historisch beschouwd als een van de fundamenten van het humanisme.

In de literatuur wordt een verband gelegd tussen de opkomst van de Godsvredebeweging en het ontstaan van de pelgrimages naar Santiago. Tijdens massale volksbijeenkomsten beloofde men elkaar om onenigheid niet langer uit te vechten maar voor te leggen aan een vredesgericht. ‘Van degenen die zich daar niet aan hielden werd boetedoening verwacht. Die kon bestaan in giften en nalatenschappen, maar ook in een pelgrimage.’ Een pelgrimage was zo bezien, toen al niet een op zichzelf staand fenomeen voor wie het alleen om zijn of haar zielenheil ging, de persoonlijke innerlijke weg of het avontuur; het fenomeen stond ook toen in wisselwerking met een specifieke context. Zo kunnen ze worden geïnterpreteerd als de oudste kerkelijke vredesbeweging van Europa.

Kritiek op de beweging kwam van Adalbero van Laon, die haar zag als een poging van de abten van Cluny om de wereldlijke taken van de koning over te nemen. Deze bisschop gold als een trouwe aanhanger van het Karolingische koningshuis.