Gelderse Broederstrijd

De Gelderse Broederstrijd (ook wel 'Broeder en burgertwist'[2]) was een elfjarige oorlog (1350-1361) tussen de broers Reinoud III van Gelre en Eduard van Gelre over wie zich rechtmatige heerser van het hertogdom Gelre mocht noemen. De broers werden sterk beïnvloed door de ridderschap, met in het bijzonder twee adellijke families, Heeckerens en Bronckhorsten, die een grote haat voor elkander koesterden, wat een grote impuls gaf aan deze oorlog[3].

Gelderse broederstrijd
situatie van het Hertogdom Gelre in 1350
Datum1350 - 1361
LocatieHertogdom Gelre
Strijdende partijen
Reinoud III van Gelre Eduard van Gelre
Leiders en commandanten
* Reinoud III van Gelre
* Frederik van Heeckeren van der Eze
* Jan van Arkel, bisschop van Utrecht
* Jan van Kleef, graaf van Kleef
* Lodewijk, bisschop van Munster
* Arend van Arkel, heer van Zoelen
* Jan IV van Arkel
* Otto van Arkel
* Eduard van Gelre
* Gijsbert V van Bronckhorst
* Willem II van Gulik
* Engelbert III, graaf van Mark
* Dirk IV van Meurs
* Frederik, graaf van Meurs
* Frederik van Baar (of Baer)
* Gerard, heer van Amersooi
* Jan van de Kemenade[1]
* heer van Blaarsveld

De oorlog werd op 23 mei 1361 (op Urbanusdag) beëindigd met de Slag bij Tiel waar Reinoud III van Gelre gevangen werd genomen.

Achtergrond

Reinoud III en Eduard waren zoons van hertog Reinoud II van Gelre en Eleonora van Engeland. Eleonora werd tijdens haar huwelijk verstoten door Reinoud II, vanwege haar vermeende melaatsheid. Op een dag besloot zij haar man Reinoud II op het Valkhof in Nijmegen te bezoeken, daar ontkleedde zij zichzelf om te tonen dat ze geen melaatse was, vervolgens zou ze voorspeld hebben dat haar man een vreemde dood zou sterven en hun zonen om de titel van hertog zouden strijden.

Dit alles kwam uit, maar zal niet de ware reden zijn geweest voor deze oorlog. Rond 1350 kwamen de diverse partijstrijden bovendrijven, gedeeltelijk zou dit gekomen zijn door de steden die veel bestuursrechten kenden en partijdigheid vormden. In Holland en Zeeland werd deze partijstrijd de Hoekse en Kabeljauwse twisten genoemd, In Gelre zou het vernoemd worden naar twee riddergeslachten die elkaar haatten de Bronkhorsten en de Heeckerens. De strijd zou begonnen zijn nadat de heer van Bronkhorst bezittingen van de Heeckerens in het Oversticht in brand had gestoken.

Verloop

Rond 1349-1350 zoekt Reinoud III steun bij de Heeckerens omdat hij te veel onder de invloed van de Bronkhorsten staat, tegelijk zoekt zijn jongere broer Eduard naar middelen om eigen grondgebied te vergaren, hij krijgt de steun van de Bronkhorsten, het gevolg was een broederstrijd.

  • Op 16 april 1350 werd Nijmegen ingenomen door Reinoud III en zijn gevolg, de stad had daarvoor de kant van Eduard gekozen. Op 24 augustus 1350 werd Tiel ingenomen ook door Reinoud III[4].
  • In 1351 werd het kasteel van Bronkhorst een aantal maanden belegerd door Reinoud III en de Van Heeckerens, maar veroveren het kasteel niet.
  • In 1352 werd er een vredesbestand met verdrag gesloten tussen de broers. Bij dit bestand krijgt Eduard voor drie jaar (1352-55) het bezit van Roermond en het 'Land van Kessel', daarbij werd vastgelegd dat Eduard de eerste opvolger van zijn moeder Eleanora zou worden als 'Heer van de Veluwe'[5].
  • In 1354 werd de strijd weer opgepakt, Eduard verovert met de steun van de stad Nijmegen enkele kastelen in de Betuwe en Gelderse vallei, waaronder Kasteel Doornik. Reinoud III verovert de steden Arnhem, Doesburg, Tiel en Venlo. Reinoud III geeft dan de boeren op de Veluwe bepaalde privileges en meer vrijheden, dit werd niet gepikt door de Veluwse adel die zich achter Eduard schaarde. Het mondde uit bij de Slag op de Vrijenberg op 19 juni 1354 waar de boeren verslagen werden.
  • Op 15 maart 1355 werd Arnhem veroverd door de aanhang van Eduard. Op 22 april 1355 overleed de moeder van de twee mannen, Eleonora van Engeland op 37-jarige leeftijd in Deventer.
  • In 1356 werd er een nieuwe verzoening en bestand gesloten door de broers. In het bestand werd besloten dat Eduard het bestuur over Gelre zou krijgen en Reinoud III het vruchtgebruik over enkele gebieden.
  • In 1361 doet Reinoud III weer een poging om aan de macht te komen, hij belegerde Tiel opnieuw maar werd bij een stadsuitbraak door zijn broer verslagen, wat het einde van deze oorlog betekende.

Nasleep

Reinoud III werd van 1361 tot 1366 opgesloten in Kasteel Rosendael en van 1366 tot 1371 opgesloten op Kasteel Nijenbeek. Eduard bestuurde Gelre van 1361 tot 1371 zelfstandig, totdat hij overleed met de Slag bij Baesweiler in 1371. Reinoud III werd vrijgelaten omdat Eduard geen opvolgers had, echter overleed Reinoud drie maanden later.

Eerste Gelderse Successieoorlog

De erfopvolging werd betwist door de twee halfzusters van de broers uit het eerste huwelijk van hun vader: Mechteld die na drie huwelijken kinderloos was, en Maria die gehuwd was met hertog Willem II van Gulik (1361-1393) en aanspraak maakte ten gunste van hun toen achtjarige zoon Willem III. Dit leidde tot de eerste Gelderse successieoorlog.[6] Deze strijd werd gewonnen door Maria van Gelre, die haar zoon Willem als Gelre'se troonopvolger aanwees.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.